Ο κύκλωπας Πολύφημος χάρισε το όνομά του στο Σπήλαιο της Μαρώνειας

Σύμφωνα με την παράδοση, αυτό είναι το σπήλαιο στο οποίο κατοικούσε ο Κύκλωπας Πολύφημος, κι η Μαρώνεια, η περιοχή που προσάραξε το πλοίο του Οδυσσέα χτυπημένο από την τρικυμία. (Ραψωδία ι', στίχοι 352 - 452 «Αλκίνου απόλογοι. Κυκλώπεια»).

Ο μύθος λέει ότι ο Οδυσσέας, φεύγοντας από την Τροία, έφτασε στο βασίλειο των Κικόνων, του θρακικού λαού που κατοικούσε ανάμεσα στη σημερινή λίμνη Βιστονίδα και τις εκβολές του ποταμού Έβρου. Εκεί έδεσε το καράβι του στο Οδύσσειο ρείθρο, που διατηρείται και σήμερα, νότια της προϊστορικής Ισμάρας, έδρας του βασιλείου. Ο βασιλιάς Μάρων τού έδωσε το κρασί με το οποίο ο ήρωας της Οδύσσειας μέθυσε τον κύκλωπα Πολύφημο. Αυτός ο κύκλωπας χάρισε το όνομά του στο σπήλαιο της Μαρώνειας που βρίσκεται 25 χιλιόμετρα ανατολικά της Κομοτηνής, κοντά στον ιστορικό οικισμό της Μαρώνειας, και αποτελεί σήμερα το επίκεντρο συστηματικών προσπαθειών για την αξιοποίησή του.

«Δεν γνωρίζουμε πότε ανακαλύφθηκε το σπήλαιο του Πολυφήμου. Ξέρουμε όμως ότι πάντα κατοικούνταν καθώς υπάρχουν προϊστορικά ευρήματα ανθρώπινης παρουσίας όπως και αντίστοιχα ευρήματα από την νεολιθική εποχή και την περίοδο της βυζαντινής κυριαρχίας»,

αναφέρει στο ΑΠΕ - ΜΠΕ ο αντινομάρχης υποδομών της νομαρχίας Ροδόπης Κώστας Κατσιμίγας.
Τα τελευταία χρόνια η είσοδος του σπηλαίου χρησίμευε ως κατάλυμα για κοπάδια ζώων με αποτέλεσμα τα κοντινά σε αυτήν τμήματα να καταστραφούν. Ωστόσο, το ενδιαφέρον της επιστημονικής κοινότητας για το σπήλαιο είναι μεγάλο όχι μόνο για τους πολύχρωμους σταλακτίτες του, αλλά και γιατί αποτελεί την κατοικία δύο σπάνιων ειδών νυχτερίδας που δεν ζουν πουθενά αλλού στον κόσμο. Εκεί ξεχειμωνιάζουν και αναπαράγονται και πολλά άλλα είδη νυχτερίδας που έχουν φανεί μάλιστα ιδιαίτερα χρήσιμα για τους κατοίκους της ευρύτερης περιοχής, οι οποίοι εμπορεύονταν για χρόνια το λίπασμα από τα κόπρανα των νυχτερίδων, το λεγόμενο γουανό.
Tο σπήλαιο της Μαρώνειας είναι ο μοναδικός χώρος στον πλανήτη μας που ζουν οι επίσης μοναδικοί πληθυσμοί του ισόποδου Alpioniscus thracicus, του κολεοπτέρου Maroniella beroni και του χερσαίου σαλιγκαριού Balcanodiscus cerberus. Ειδικότερα, έχουν βρεθεί πάνω από 30 διαφορετικά είδη ασπονδύλων, εκ των οποίων τα 25 έχουν μόνιμους πληθυσμούς και 5 από αυτά είναι νέα για την επιστήμη. Ιδιαίτερη αξία στο σπήλαιο προσδίδει η παρουσία 8 αποκλειστικά σπηλαιόβιων ειδών (6 τρωγλόβια και 2 στυγόβια) και τουλάχιστον 10 ειδών που είναι ενδημικά στο σπήλαιο.
Σύμφωνα με τους επιστήμονες, το σπήλαιο δημιουργήθηκε πριν από 8 με 10 εκατομμύρια χρόνια, όταν η περιοχή αναδύθηκε από τη θάλασσα και άρχισε να διαβρώνεται από το νερό της βροχής. Η κίνηση των υπόγειων υδάτων δημιούργησε κοιλότητες που εποικήθηκαν από χερσαίους οργανισμούς.
Στις αρχές της δεκαετίας του 1960 το σπήλαιο εξερευνήθηκε από το ζεύγος Πετρόχειλου και προέκυψαν οι πρώτες καταγραφές του εσωτερικού του. Μια πιο συντονισμένη προσπάθεια για την αξιοποίησή του ξεκίνησε το 2000, οπότε η Περιφέρεια Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης, σε συνεργασία με τον Δήμο Μαρώνειας ανέθεσε σε ομάδα καθηγητών του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης (ΑΠΘ) να πραγματοποιήσει βιολογικές, γεωλογικές και βραχομηχανικές έρευνες. Τα αποτελέσματα των ερευνών παραδόθηκαν στην Περιφέρεια, το υλικό εκχωρήθηκε στη νομαρχία και η ίδια ξεκίνησε τις διαδικασίες για την ανάδειξη του σπηλαίου, σε συνεργασία με ειδικούς από το Μουσείο Φυσικής Ιστορίας της Βιέννης, αλλά και τα σπήλαια της Αλιστράτης Σερρών και του Μαρά Δράμας.
Πριν από λίγες μέρες, το νομαρχιακό συμβούλιο Ροδόπης ενέκρινε την προγραμματική σύμβαση για την ανάθεση της μελέτης ανάδειξης του σπηλαίου που θα υπογραφεί από την Περιφέρεια, τη Νομαρχία και το Δήμο. Η μελέτη αυτή περιλαμβάνει και το κομμάτι της δημιουργίας φορέα διαχείρισης.
«Σχεδιάζουμε, σε συνεργασία με την εφορία Σπηλαιολογίας και Παλαιοντολογίας, να δημιουργήσουμε μια διαδρομή τριακοσίων περίπου μέτρων στο σπήλαιο από όπου ο επισκέπτης θα μπορεί να δει το εξαιρετικό θέαμα των σταλακτικτών και σταλαγμιτών. Στην είσοδο θα κατασκευαστούν, με σεβασμό πάντα στο περιβάλλον, ένα εκδοτήριο εισιτηρίων, ένα μικρό αναψυκτήριο, μία αίθουσα σουβενίρ και μια αίθουσα προβολών», αναφέρει ο κ. Κατσιμίγας.
Επιπλέον σημειώνει πως θα δημιουργηθεί μια εφαρμογή, γνωστή στο εξωτερικό αλλά πρωτοποριακή για τα ελληνικά δεδομένα. Συγκεκριμένα, ειδικοί του τμήματος Αγρονόμων Τοπογράφων του Πολυτεχνείου του ΑΠΘ θα καταγράψουν με τεχνολογία λέιζερ τις εικόνες από τα τμήματα του σπηλαίου που δεν είναι προσπελάσιμα ώστε να δημιουργήσουν στη συνέχεια μια εφαρμογή εικονικής πραγματικότητας που θα δίνει στον επισκέπτη μια ολοζώντανη εμπειρία. Με αντίστοιχο τρόπο θα βιντεοσκοπηθούν οι κινήσεις των νυχτερίδων και το υλικό θα προβάλλεται στην αίθουσα προβολών. Έτσι, η καταγραφή θα γίνει μόνο μία φορά και η πανίδα του σπηλαίου θα υποστεί την ελάχιστη δυνατή όχληση.
Η νομαρχία Ροδόπης εκτιμά ότι ο ορίζοντας υλοποίησης του έργου ανάδειξης του σπηλαίου Πολυφήμου «αγγίζει» περίπου τα πέντε χρόνια και προσδοκά η όλη περιοχή να αποτελέσει πόλο έλξης επισκεπτών από την Ελλάδα και το εξωτερικό.
Πηγή/Κείμενο: Π. Γιούλτση, ΑΠΕ - ΜΠΕ

Υ.Γ. Φυσικά και ο Μάρων στην ονομασία του σπηλαίου "έβαλε το χεράκι του"...