Παίξτε χόκεϋ και πείτε μας το πώς εφευρέθηκε…

Ανάγλυφη βάση από επιτύμβιο μνημείο του 6ου αι. π. Χ.

Αθήνα, Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο. (IEE, Τομ. Β΄ Εκδοτική Αθηνών, 498)

Δημάρατος

-->

-->

Ιστορικό μυθιστορηματάκι

-->

-->

Σπάρτη περί το 743 π.Χ.

Λακεδαιμονίων Πολιτεία

... και τα εξής ο Λυκούργος αντίθετα προς τους άλλους Έλληνας εις την Σπάρτην ενομοθέτησεν. Ως γνωστόν, εις τας άλλας πόλεις οι άνθρωποι όσα δύνανται χρήματα κερδίζουν, άλλος μεν ως γεωργός, άλλος ως πλοίαρχος, άλλος ως έμπορος, άλλοι δε συντηρούνται από τας τέχνας. Εις την Σπάρτην όμως ο Λυκούργος απηγόρευσεν εις τους ελευθέρους πολίτας όλα τα είδη του χρηματισμού, ως μόνην δ' εργασίαν των διέταξε να θεωρούν όσα εξασφαλίζουν την ελευθερίαν των πόλεων. Και πράγματι, προς τι να φροντίζουν περί πλούτου εκεί, όπου η υποχρέωσις να φέρουν όλοι ίσην μερίδα δια την τροφήν και ομοίως όλοι να ζουν έκαμεν ώστε να μη επιθυμούν χρήματα δια την καλοπέρασιν; Αλλά ουδέ δια τα ενδύματα πρέπει να κερδίζουν χρήματα· διότι στολισμός των είναι όχι τα πολυτελή φορέματα, αλλά τα εύρωστα σώματα. Δεν υπάρχει δε ανάγκη χρηματολογίας ουδέ δι' έξοδα χάριν των συσκήνων· διότι τους σωματικούς κόπους προς ωφέλειαν των συντρόφων τούς έκαμεν εντιμοτέρους από πάσαν χρηματικήν δαπάνην, επειδή, όπως έδειξεν, εκείνο μεν είναι έργον της ψυχής, τούτο δε του πλούτου. Και εις τούτο όμως εμπόδισε με άδικα μέσα να κερδίζουν χρήματα· διότι πρώτον μεν τοιούτον ώρισε νόμισμα, του οποίου και δέκα μόνον μνων αξίας αν εις την οικίαν μετακομισθή, δεν θα μείνη απαρατήρητον ούτε από τους κυρίους ούτε από τους δούλους, επειδή και τόπον πολύν θα χρειασθή και άμαξαν προς μεταφοράν. Γίνεται δε έρευνα δια χρυσά και αργυρά νομίσματα και αν που ανακάλυψη τοιαύτα η έρευνα, τιμωρείται ο κάτοχός των. Προς τι λοιπόν να επιδιώκουν την απόκτησιν χρημάτων εκεί όπου η απόκτησίς των προξενεί περισσοτέρας λύπας παρά η χρησιμοποίησίς των ευχαρίστησιν;

Ξενοφώντος Λακεδαιμονίων Πολιτεία,. 7.1–7.6 Μτφρ. Α.Ν. Διαμαντόπουλος. (1937)

Ο «προδότης» Δημάρατος:

...τον πανόπτη κύκλο του ήλιου καλώ, ιδέστε με τι πάσχω... Κοιτάχτε με τι βάσανα κατασυκοφαντημένος τον αρίφνητο χρόνο παλεύω ...

-->

-->

Στην κοιλάδα του Ευρώτα το 513 π.Χ.

Ο Λεωνίδας και η Γοργώ ευτυχισμένοι εγκατέλειψαν τον μικρό λόφο που είχε γύρω στα 200 μέτρα ύψος όπου εδώ βρισκόταν το πλέον εντυπωσιακό κτίσμα του Αμυκλαίου(1) θεού με τον κολοσσιαίο θρόνο για τον θεό Απόλλωνα, του οποίου το άγαλμα, που βρισκόταν στο κέντρο του, υπερέβαινε κατά πολύ σε ύψος το αρχιτεκτονικό οικοδόμημα, αφού έφθανε στα 14,5 μέτρα! Το επιβλητικό, μαρμάρινο και περίτεχνα διακοσμημένο κτίριο δημιούργημα του φημισμένου γλύπτη και αρχιτέκτονα Βαθυκλή από τη Μαγνησία της Μικράς Ασίας τους είχε αγαλλιάσει, όχι μόνο το άγαλμα, το διακοσμημένο κτίριο, ο κολοσσιαίος θρόνος του Απόλλωνα, αλλά μαζί με την φύση ολόκληρο το σύνολο.

Και ξαφνικά η Γοργώ βλέπει μπροστά της κάποιον ...θεό( ; ) όχι 14,5 μέτρα ύψος, αλλά σε ανθρώπινο μέγεθος, από κερί, λες και ήταν κάποια φιγούρα της Madame Tussauds! Και σαν μην έφταναν όλα αυτά, από ψηλά ακούστηκε μια φωνή:

«Πολλές είναι οι μορφές που παίρνουν οι θεοί»

Ο Λεωνίδας κοιτάζοντας πονηρά την Γοργώ, πλησίασε μια ελιά, την ταρακούνησε και είπε:

« Που να δεις και την δικιά μου μορφή, όταν μου τρομάζεις την κοπέλα μου...»

και έπιασε τον Αριστόδημο την στιγμή που έπεφτε από τα κλαδιά της ελιάς που όπως ήταν καμουφλαρισμένος δύσκολα μπορούσε να τον αναγνωρίσει κανείς...

«Καλά, την άλλη φορά θα σας κοψοχολιάσουμε καλύτερα »

του είπε ο Δημάρατος,

«βοηθήστε τώρα να βγάλουμε το κερί από επάνω μου και να παίξουμε "απόρραξη", την μπάλα που μας περιμένει στην ελιά την προσέξατε;»

-->

(Στην απόρραξη έπρεπε να χτυπήσει κανείς τη μπάλα δυνατά στο χώμα και ύστερα να δεχτεί το πήδημα της μπάλας στο χέρι του και να ξαναχτυπήσει. Μετριόταν ο αριθμός των βημάτων-όπως και σήμερα στην καλαθοσφαίριση- και τελικά έπρεπε να μπει σε δοχείο. Χωρίς μεγάλη φαντασία θα μπορούσε να πει κανείς ότι ήταν το μπάσκετ της αρχαιότητος)

-->

Η Γοργώ χαμογελώντας πλησίασε τον Δημάρατο και του είπε:

"Εσύ θα γίνεις όπως λέει και το όνομα σου βασιλιάς αρεστός, αγαπητός στον λαό,

--> εάν φυσικά είσαι προσεκτικός- γιατί μεταξύ μας, η όμορφη κοπέλα του Λεωτυχίδα σε θέλει, θα ήθελε πολύ να γίνει βασίλισσα-...πρόσεχε τους αυτούς, ο Λεωτυχίδας πολλές φορές συναντιέται τώρα τελευταία με τον Κλεομένη... "

και μετά αγκάλιασε τον Λεωνίδα και του ψιθύρισε στο αυτί:

"Για εμένα ο καλύτερος άνδρας δεν είναι

βασιλιάς, αλλά ξένοιαστος...εσύ..."

Ο Λεωνίδας χαμογέλασε και ξεκίνησαν το παιχνίδι.

-->

-->

Σπάρτη περί το 491 π.Χ.

Ο Κλεομένης πλησίασε τον Λεωτυχίδα και του είπε:

"Έχασες την γυναίκα σου, ο Δημάρατος είναι βασιλιάς και τα προνόμια μας κινδυνεύουν. Υπάρχει όμως κάποια εναλλακτική λύση. Θέλεις να την ακούσεις;"

Ο Λεωτυχίδας απάντησε:

"Φυσικά, δεν έχω άλλες επιλογές..."

Ο Κλεομένης με αυστηρό ύφος του είπε:

"Η εποχή της κατάκτησης της εξουσίας με ηρωισμούς έχει περάσει"

...και δίχνοντας την χροθιά του συνέχισε:

"έτσι γίνεται πλέον η κατάκτηση της εξουσίας..."

"Δεν καταλαβαίνω"

είπε ο Λεωτυχίδας,

"Με δωροδοκίες"

απάντησε ο Κλεομένης,

"και με χρησμούς".

Θέλει να δωροδοκήσει το μαντείο, πως, απόρησε και σκέφτηκε:

νόμισμα δέκα μόνον μνων αξίας αν εις την οικίαν μετακομισθή, δεν θα μείνη απαρατήρητον ούτε από τους κυρίους ούτε από τους δούλους, επειδή και τόπον πολύν θα χρειασθή και άμαξαν προς μεταφοράν. Γίνεται δε έρευνα δια χρυσά και αργυρά νομίσματα και αν που ανακάλυψη τοιαύτα η έρευνα, τιμωρείται ο κάτοχός των.

Ο Κλεομένης άνοιξε την γροθιά του και του έδειξε τους χρυσούς δαρεικούς* που κρατούσε σφικτά.

Μα τι στην ευχή, σκέφτηκε ο Λεωτυχίδας, η Κρυπτεία (2) δεν είχε αναφέρει τίποτα....

-->

*Η αξία ενός δαρεικού είναι σήμερα 4950 ευρώ.

-->

"Όχι, δεν είμαι προδότης",

του είπε ο Κλεομένης,

"Αλλά και ο Μέγας Βασιλιάς δεν είναι αχάριστος αλλά ευγνώμων. Δεν ξέχασε ότι όταν οι Σκύθες ζήτησαν να τους βοηθήσω στον πόλεμο εναντίον του, εγώ αρνήθηκα και για αυτόν τον λόγο έστειλε τους δαρεικούς για μας και για την Θεία Πρόνοια σε εμένα πριν ακόμα παραδόσω την βασιλεία στον Λεωνίδα...."(3)

-->

Στην Σπάρτη λίγο αγότερα

ξέσπασε σκάνδαλο...Ο Δημάρατος έλεγαν δεν είναι νόμιμος βασιλιάς! Ο Κλεομένης παρουσιάστηκε στην αγορά και είπε:

"Εμείς οι άνθρωποι δεν είμαστε αλάνθαστοι. Ο Θεός όμως είναι. Για να μην γίνει αδικία, εστάλθηκαν άτομα να ρωτήσουν το Μαντείο των Δελφών αν ο Δημάρατος είναι πράγματι γιος του Αρίστωνος. Επέστρεψαν και δυστυχώς ο χρησμός της ξακουστής ιέρειας Περιάλλας είναι αρνητικός! Ομως, αυτός δεν φταίει σε τίποτα, δεν χρειάζεται να τον εξοστρακίσουμε, σωστό και νόμιμο είναι να αναλάβει τα καθήκοντα του ο Λεωτυχίδας..."

-->

Αργότερα, κι ενώ είχε αναλάβει κάποιο αξίωμα επίβλεψης των γυμνοπαίδων ο Δημάρατος δέχτηκε την επίσκεψη ενός ακολούθου του Λεωτυχίδα ο οποίος των περιέπαιξε ρωτώντας τον πώς αισθάνεται ως απλός αξιωματούχος, ενώ στο παρελθόν είχε υπάρξει βασιλιάς. Πικραμένος ο Δημάρατος απάντησε ότι αυτός είχε ζήσει και σαν βασιλιάς και ως απλός αξιωματούχος και κατόπιν αποχώρησε με καλυμμένο το πρόσωπο για να μη τους βλέπει, παραπέμποντας έτσι στον τυφλό μάντη Τειρεσία, ο οποίος και αυτός είχε ζήσει δυο διαφορετικές ζωές, και εάν και τυφλός σε αντίθεση με την ιέρεια Περιάλλα πάντα την αλήθεια έλεγε...κατόπιν μίλησε με την μητέρα του, και πριν απογοητευμένος αποχωρήσει για την Ηλεία επισκέφτηκε τον ναό του Αμυλκαίου.

-->

Δημάρατου μήνις

-->

Μπροστά στον ναό του Αμυλκαίου (4), ο Δημάρατος βροντοφώναξε:

«το λέω απλά, μισώ όλους τους θεούς που είδαν καλό από μένα και αισχρά με βλάφτουν»*

και ξαφνικά, μια φωνή πίσω του διέσχισε τους αιθέρες:

"Παιδί μου, τα λόγια σου είναι ασέβεια, πάνω στον θυμό σου, παραβλέπεις ότι δεν είναι οι θεοί, αλλά οι υπηρέτες τους αυτοί που αισχρά μας βλάφτουν. Οι θεοί αναίτιοι."

"Μητέρα,"

απάντησε ο Δημάρατος,

"έχεις δίκιο. Ομως, απαιτώ από τον Απόλλωνα να τιμωρήσει τους ενόχους."

Δυο σταγόνες βροχής έσταξαν πάνω στα φύλλα ενός υάκινθου που παροδόξως είχε φυτρώσει εκεί, και κύλησαν σαν δάκρυα πάνω στο πανάρχαιο

-->λιτό, ξύλινο, ξόανο του Απόλλωνος που βρισκόταν δίπλα του ξεχασμένο και πεταμένο κοιτάζοντας προς τον Ταΰγετο λες και περίμενε κάποιον να ανέβει εκεί ψηλά...

*«ἁπλῷ λόγῳ, τοὺς πάντας ἐχθαίρω θεούς» Προμηθέας Δεσμώτης, Αισχύλος.

-->

-->

Η αντίδραση του Απόλλωνος

-->

...Στο τέλος καθώς δημιουργήθηκε αντιδικία για το θέμα αυτό, οι Σπαρτιάτες αποφάσισαν να ρωτήσουν το Μαντείο των Δελφών αν ο Δημάρατος ήταν πράγματι γιος του Αρίστωνος. Τότε λοιπόν ο Κλεομένης, που βέβαια αυτός προμελέτησε την προσφυγή αυτή στην Πυθία, εξασφάλισε τη συνεργασία του Κόβωνος, του γιου του Αριστοφάντου, που την εποχή εκείνη είχε τη μεγαλύτερη δύναμη στους Δελφούς, κι ο Κόβων πείθει την Περιάλλα την ιέρεια του Μαντείου να πει αυτά που ο Κλεομένης ήθελε να ειπωθούν. Έτσι λοιπόν η Πυθία, όταν οι απεσταλμένοι για χρησμό υπέβαλαν το ερώτημα, έβγαλε κρίση ότι ο Δημάρατος δεν ήταν γιός του Αρίστωνος. Αργότερα όμως ξεσκεπάστηκε (!) αυτή η μηχανορραφία κι ο Κόβων εξορίστηκε από τους Δελφούς και η ιέρεια του Μαντείου, η Περιάλλα, έχασε το αξίωμα της. Έτσι λοιπόν έγινε η εκθρόνιση του Δημάρατου. Κι ο Δημάρατος πήρε το δρόμο της εξορίας από τη Σπάρτη στους Πέρσες, εξαιτίας μια τέτοιας προσβολής.

Ηρόδοτος Ερατώ (6) 66

Και ο Κλεομένης;

Όταν έγινε γνωστό, ότι ο Κλεομένης είχε δωροδοκήσει το μαντείο, τον διέταξαν να γυρίσει πίσω, αλλά αυτός διέφυγε πρώτα στην Θεσσαλία και μετά στην Αρκαδία, όπου και ίδρυσε την Παν-Αρκαδική συμμαχία.
Οι Σπαρτιάτες τον κάλεσαν πάλι δίνοντας του υποσχέσεις, αλλά όταν έφθασε στην πόλη, ο λαός του επιτέθηκε, χτυπώντας τον στο κεφάλι, όπως ήταν το έθιμο. Ο Κλεομένης, καταντροπιασμένος αναγκάστηκε και έκανε „χαρακίρι“:

Δημάρατος μὲν δὴ κατὰ ἔχθος τὸ Κλεομένους καὶ οὐ σὺν τῷ δικαίῳ βασιλείας ἐπαύθη, Κλεομένην δὲ ὕστερον τούτων ἐπέλαβεν ἡ τελευτὴ μανέντα: ὡς γὰρ δὴ ἐλάβετο ξίφους, ἐτίτρωσκεν αὐτὸς αὑτὸν καὶ διεξῄει τὸ σῶμα ἅπαν κόπτων τε καὶ λυμαινόμενος.

Παυσανίας, Ελλάδος Περιήγησης

-->

-->

Ο φυγάς..

-->

Ο Δημάρατος, θέλοντας να ακούσει ο ίδιος την αλήθεια, αποφάσισε –και το ανακοίνωσε στην Σπάρτη- να πάει στους Δελφούς. Αλλά, πήγε πρώτα στην Ηλεία, επειδή εκεί υπήρχε στην αρχαιότητα ο μεγάλος βωμός του Δία (4), (τη θέση του βωμού όρισε ο ίδιος ο Δίας, με κεραυνό που έριξε από τον Όλυμπο) και θυσίες στο βωμό αυτό προς τιμήν του Δία γίνονταν συνεχώς και όχι μόνο κατά τη διάρκεια των γιορτών. Αναφέρεται, μάλιστα, ότι την (19η) δεκάτη ενάτη ημέρα του μηνός Ελαφιώνος (τέλος Μαρτίου) οι μάντεις του ιερού έφερναν τη στάχτη από το βωμό της Εστίας, που βρισκόταν στο Πρυτανείο, και αφού την ανακάτευαν με νερό του ποταμού Αλφειού, έκαναν πηλό και επάλειφαν με αυτόν το βωμό. Μάλιστα, ο Παυσανίας διευκρινίζει ότι το ανακάτεμα της στάχτης γινόταν μόνο με νερό του Αλφειού, ο οποίος θεωρείτο ως το πιο αγαπημένο ποτάμι του Δία.(Πηγή: Υπουργείο Πολιτισμού)

-->

Και για του λόγου (μυθιστορήματος) το αληθές:

Η μητέρα του Δημάρατου:

Εγώ εσένα εφταμηνίτικο σε γέννησα και ο πατερά σου Αρίστων παραδέχτηκε πως επιπόλαια βγήκε απ' το στόμα του η φράση (της αμφισβήτησης) Μην άκου λοιπόν άλλες ιστορίες για τη γέννηση σου, γιατί άκουσες την πιο αληθινή.

Αυτά λοιπόν του έλεγε η μητέρα του κι αυτός αφού έμαθε τα όσα ήθελε, πήρε τα χρειαζούμενα για το δρόμο και κίνησε για την Ηλεία, λέγοντας πως πορεύεται για τους Δελφούς τάχα για να πάρει χρησμό. Οι Λακεδαιμόνιοι όμως υποψιαστήκαν ότι ο Δημάρατος βάλθηκε να αποδράσει και τον καταδίωξαν. Ο Δημάρατος βρήκε τρόπο και πρόλαβε να περάσει απ' την Ηλεία στη Ζάκυνθο. Στο κατόπι του όμως πέρασαν και οι Λακεδαιμόνιοι και του άρπαξαν τους υπηρέτες του. Αργότερα οι Ζακυνθινοί δεν συμφώνησαν στην έκδοσή του, έτσι από εκεί ο Δημάρατος μπόρεσε να περάσει στην Ασία στην αυλή του βασιλιά Δαρείου. Εκείνος τον δήχθηκε μεγαλοπρεπώς στο παλάτι του και του έδωσε και εκτάσεις γης και πολιτείες. Έτσι έφτασε ο Δημάρατος στην Ασία, ύστερα από περιπέτειες, ο άνθρωπος που τίμησε τη Σπάρτη με το βίο και τη λάμψη του στο πανελλήνιο με πολλά έργα και ιδέες.

Ηρόδοτος (6) Ερατώ 69-70

-->

»Μεγάλη αδικία τον έγινε.
Ήταν του Αρίστωνος ο υιός. Αναίσχυντα
εδωροδόκησαν οι εχθροί του το μαντείον.
Και δεν τους έφθασε που τον εστέρησαν την βασιλεία,
αλλ’ όταν πια υπέκυψε, και το απεφάσισε
να ζήσει μ’ εγκαρτέρησιν ως ιδιώτης,
έπρεπ’ εμπρός και στον λαό να τον προσβάλουν,
έπρεπε δημοσία να τον ταπεινώσουν στην γιορτή.«

Δημάρατος, από ποίημα του Καβάφη

-->

-->

Το μυστικό της προπαρασκευής

-->

Ο Δημάρατος, ο άνθρωπος που τίμησε τη Σπάρτη με το βίο και τη λάμψη του στο πανελλήνιο με πολλά έργα και ιδέες δεν είχε πολλές επιλογές και αποφάσισε να πάει στην Περσία, γνωρίζοντας ότι αυτή ήταν ο μεγαλύτερος κίνδυνος για το Πανελλήνιο.

«Και η Τροία εκ των έσω έπεσε»

σκέφτηκε.

Ο Δαρείος τον κοίταξε φιλικά και του είπε:

«Άνθρωπε, όποιος κι αν είσαι, απ' όπου κι αν έρχεσαι, διότι γνώριζα ότι θα έλθεις, εγώ είμαι ο Δαρείος, που πήρα

την εξουσία για λογαριασμό των Περσών»

ο Δημάρατος του απήντησε:

«Άνθρωπε, που πήρες την εξουσία για λογαριασμό των Περσών, εγώ έχασα την εξουσία που είχα σαν βασιλιάς της Σπάρτης, από αδικία του Κλεομένη»

-->

«Τα νέα φθάνουν γρήγορα στην Περσία, »

του είπε ο Δαρείος,

«εάν δεν ήθελες να συναντήσεις την αδικία έπρεπε αγέννητος να μείνεις ή όταν γεννήθηκες αμέσως να πέθαινες. Τώρα που γίναμε ορατοί, πάντα σε κάποια στιγμή της ζωής μας κάνουμε γνωριμία μαζί της. Πάντως καλά έκανες και ήρθες εδώ. Ο Κύρος πάντα έλεγε ότι κάθε άνθρωπος του κόσμου έχει δικαίωμα παραμονής σε ένα κομμάτι γης. »

-->

Ο Δημάρατος τον κοίταξε και αναλογίστηκε:

Αυτός ξέρει και σαγηνεύει. Είναι ο μεγαλύτερος κίνδυνος για το Πανελλήνιο.

Ο Δαρείος, λες και διάβασε τις σκέψεις του είπε

"Η Περσία έγινε μια ευνομούμενη και δίκαιη αυτοκρατορία, με αυτόνομες σατραπείες και όλα αυτό έγινε με την θέληση και την βοήθεια του Θεού, εάν δεν το ήθελε Αυτός δεν θα γινόταν· έτσι και εγώ δεν θα ήμουν αυτή την στιγμή Μέγας Βασιλιάς. Πάντα με βοηθούσε, και χάρις στους απεσταλμένους Του κατάφερα και νίκησα με τις πολύτιμες συμβουλές τους, τους Αιγύπτιους χωρίς σχεδόν καθόλου να υπάρχουν ανθρώπινες απώλειες.(5) Αυτοί γνωρίζουν πολύ καλά ότι ο Μέγας Βασιλιάς είναι η προσωποποίση του Θεού επί της γης. Στο Πανελλήνιο εσείς έχετε τους φιλοσόφους σας, εμείς έχουμε τους δικούς μας επιστήμονες, τους Μάγους. Αυτοί δεν βρίσκονται στην αγορά της πόλης αλλά πάντα δίπλα μου, πιστοί σύμβουλοι που φροντίζουν ο λαός να έχει αίσθημα δικαίου, και ευσέβεια."

Ο Δημάρατος κατάλαβε, πλησίαζε αναπόφευκτα η μεγάλη στιγμή της σύγκρουσης δυο κορυφαίων αλλά διαφορετικών πολιτισμών. Από την μία ο Ελληνικός πολιτισμός με την ατομική ελευθερία, τους ανθρώπινους νόμους, τους πολίτες να αγαπούν τους θεούς τους αλλά δίχως να τους κάνουν αρχηγούς των Κρατών τους, και από την άλλη ο Περσικός πολιτισμός με έναν άρχοντα και ηγεμόνα θεοποιημένο που τον προσκυνούσαν όλοι. Η ειδοποιός διαφορά ήταν τεράστια. Ο κίνδυνος της Ελληνικής αυτοκρατορίας του πνεύματος ήταν ο μεγαλύτερος κίνδυνος για την αχανή Περσική αυτοκρατορία. Ο Δαρείος ήξερε ότι στην φύση επικρατεί ο ισχυρότερος κυνηγώντας και σκοτώνοντας τους αντιπάλους του. Το ίδιο ισχύει και για τον πολιτισμό.

-->

"Αρκετά είπαμε για σήμερα,"

-->είπε ο Δαρείος

-->

"θα φροντίσουν πάντες να μη σου λείψει τίποτα.

Σε χαιρετώ, θα τα ξαναπούμε σύντομα."

Μετά από αυτή την συζήτηση του έφεραν την φαρέτρα του γεμάτη βέλη και ο Δαρείος πήγε στο κυνήγι του λιονταριού.

-->

Γνώριζε πολύ καλά την συμβολική αξία που έχει το κυνήγι, για αυτό και η απεικόνιση που έφερε το αρχαίο περσικό νόμισμα ο δαρεικός (τοξότης), δεν είναι κάποιος τυχαίος τοξότης, αλλά ο ίδιος ο Δαρείος στο κυνήγι του λιονταριού.

-->

Μετά από μερικές μέρες ο Δαρείος κάλεσε τον Δημάρατο και του είπε:

"Φιλοξενούμενε, δύσκολοι καιροί έρχονται. Η Περσία πρέπει να τιμωρήσει την Αθήνα, που είχε την αναίδεια να μας προσβάλει φτάνοντας –πριν τους απωθήσουμε- με τον στρατό μέχρι τις Σάρδεις, και να ενώσει τις πόλεις σε ένα ενιαίο κράτος. Φυσικά, αυτό θα γίνει με ελάχιστες ανθρώπινες απώλειες."

Ο Δημάρατος κατάλαβε. Ο Δαρείος θα ξεκινούσε πόλεμο πριν οι Μακεδόνες ετοιμάσουν αξιόλογο στράτευμα και την στιγμή που υπήρχαν διαφορές μεταξύ Αθηνών-Σπάρτης. Πως θα τολμούσε κάτι τέτοιο και χωρίς μεγάλες ανθρώπινες απώλειες, η Αθήνα είχε εξαιρετικό στράτευμα και η Σπάρτη ήταν το στρατιωτικό υπερόπλο της Ελλάδος...

"Κάθε πόλεμος χρειάζεται άρτια προετοιμασία"

συνέχισε ο Δαρείος,

"για αυτό σου γνωρίζω τον ανιψιό μου Μαρδόνιο."

"Χαίρε Δημάρατε, και εκτός από αυτά, οι Αθηναίοι βοήθησαν τους Ίωνες να επαναστατήσουν.Βέβαια, κάποτε οι Παναχαιοί κατέστρεψαν την Τροία και κανείς δεν πήρε εκδίκηση. Τώρα θα το κάνουμε εμείς..."

είπε ο Μαρδόνιος.

"Ξεχνάς το τέλος του (επίσης στρατηγού) Έκτορα"

σκέφτηκε ο Δημάρατος...(6)

"Μην ανησυχείς, κανείς από τους δικούς σου στην Σπάρτη δεν θα πάθει τίποτα."

Προσπάθησε να καθησυχάσει τον Δημάρατο ο Δαρείος.

"Πως θα γίνει αυτό;"

Ρώτησε σαστισμένος ο Δημάρατος.

"Όταν οι απεσταλμένοι μας πήγαν αφιερώματα στους Δελφούς, φρόντισαν και έμαθαν σε ποιες θρησκευτικές εορτές οι Σπαρτιάτες δεν πολεμάνε, αυτήν ακριβώς την ημερομηνία θα πολεμήσουμε τους Αθηναίους."*

Του απάντησε ο Δαρείος

Ο Δημάρατος θυμήθηκε ότι ξεσκεπάστηκε η μηχανορραφία εναντίον του κι ο Κόβων εξορίστηκε από τους Δελφούς και η ιέρεια του Μαντείου, η Περιάλλα, έχασε το αξίωμα της. Έπρεπε να περάσουν στην Σπάρτη κάποιον του χεριού τους, να τον καθαιρέσουν.

"Στον κόρφο της χώρας μου φωλιάζουν τώρα ηγέτες προδότες" σκέφτηκε.

"Και για να σου αποδείξω ότι αλήθεια λέω,"

συνέχισε ο Δαρείος,

"δεν θα πειράξω την Σπάρτη, άκουσε τι προσεύχεται ο Αρισταγόρας. Πέστα οινοχόε...:"

Ηρόδοτος 5,105,1-2:

"ὦ Ζεῦ, ἐκγενέσθαι μοι Ἀθηναίους τίσασθαι", (Ζεύς, άσε με να εκδικηθώ τους Αθηναίους)

εἴπαντα δὲ ταῦτα προστάξαι ἑνὶ τῶν θεραπόντων δείπνου προκειμένου αὐτῷ ἐς τρὶς ἑκάστοτε εἰπεῖν

"δέσποτα, μέμνεο τῶν Ἀθηναίων."

"Δέσποτα, λέει, λυπήσου τους Αθηναίους. Μόνο τους Αθηναίους. Κατάλαβες;"

Ο Δημάρατος πάγωσε. Τον γνώριζε.

Ο Αρισταγόρας ήταν αυτός που είχε συναντηθεί στην Σπάρτη με τον Κλεομένη...

-->

"Δεν είναι μόνο οι ηγέτες προδότες στην χώρα μου" σκέφτηκε

και είδε άλλον έναν αξιωματούχο των Περσών, τον παλιό ηγεμόνα των Αθηνών, τον Ιππία.

Πριν την μάχη του Μαραθώνα

"Ο μεγαλύτερος κίνδυνος κίνδυνος για την Ελλάδα είναι ο φιλόδοξος Μαρδόνιος που είναι ανιψιός του Δαρείου αλλά και γαμπρός του "

σκέφτηκε ο Δημάρατος.

Ο Δημάρατος πήγε στον Δαρείο και του είπε:

"Περίεργα συμπεριφέρονται οι Ιωνες στην Περσική επικράτεια, έχεις έμπιστους στρατηγούς στην ενδοχώρα;"

Ο Μαρδόνιος ανακλήθηκε από τον Δαρείο, ο οποίος έστειλε τον Δάτη και τον Αρταφέρνη να καταλάβουν την Ελλάδα. Οι εκστρατεία τους τελικά έληξε με την ταπεινωτική ήττα τους στον Μαραθώνα....

-->*Και όντως στην μάχη του Μαραθώνα λόγω θρησκευτικής εορτής έφτασαν οι Σπαρτιάτες αργότερα, όπως δεν έλαβαν μέρος δέκα χρόνια αργότερα για τους ίδιους λόγους – με λαμπρή εξαίρεση τον Λεωνίδα και τους ακολούθους του- και στην μάχη των Θερμοπυλών. Σύμπτωση;
-->

Ηρόδοτος Ἱστοριῶν ἕκτη ἐπιγραφομένη Ἐρατώ:

Ιστορικό κείμενο

120

Λακεδαιμονίων δὲ ἧκον ἐς τὰς Ἀθήνας δισχίλιοι μετὰ τὴν πανσέληνον, ἔχοντες σπουδὴν πολλὴν καταλαβεῖν, οὕτω ὥστε τριταῖοι ἐκ Σπάρτης ἐγένοντο ἐν τῇ Ἀττικῇ. ὕστεροι δὲ ἀπικόμενοι τῆς συμβολῆς ἱμείροντο ὅμως θεήσασθαι τοὺς Μήδους· ἐλθόντες δὲ ἐς τὸν Μαραθῶνα ἐθεήσαντο. μετὰ δὲ αἰνέοντες Ἀθηναίους καὶ τὸ ἔργον αὐτῶν ἀπαλλάσσοντο ὀπίσω.

συνεχίζεται εδώ...

-->

Νίκος Σάμιος

(1)

-->

.Σχεδιαστική πρόταση αναπαράστασης του θρόνου του Απόλλωνα στο Αμυκλαίο,με το ξόανο του θεού τοποθετημένο στο κέντρο της κατασκευής.Από τον Χέλμουτ Πρίκνερ (1992) 2. Μαρμάρινη κονσόλα του θρόνου στην οποία συνδυάζονται ιωνικά στοιχεία με δωρικά 3. Τμήμα της μαρμάρινης σίμης (κορνίζας) του θρόνου με φυτικό διάκοσμο 4. Τεράστιο λεοντοπόδαρο που αποδεικνύει ότι ο θρόνος είχε πράγματι τη μορφή καθίσματος.(Το γλυπτό που βρίσκεται επάνω από το λεοντοπόδαρο είναι μεταγενέστερο.) 5. Η εκκλησία του Προφήτη Ηλία (της βυζαντινής εποχής) στην οποία φαίνονται καθαρά τα ενσωματωμένα μαρμάρινα αρχιτεκτονικά μέλη του θρόνου, μεταξύ των οποίων και το τεράστιο κατώφλι

Πηγή ΤΟ ΒΗΜΑ

-->

(2)Η ΚΡΥΠΤΕΙΑ (Η μυστική υπηρεσία της Σπάρτης)

«Κρυπτεία» στα αρχαία Ελληνικά σημαίνει η κρυφή, άρα μυστική (εννοείται υπηρεσία) και «ξενηλασία» = η απέλαση των ξένων, άρα η «κρυπτεία» και η «ξενηλασία» δεν ήταν τίποτε άλλο παρά ο,τι είναι σήμερα οι λεγόμενες μυστικές υπηρεσίες των κρατών και οι απελάσεις των ξένων για κατασκοπευτικούς και άλλους λόγους.

Ήταν αυτή περίπου: οι επικεφαλής των νέων έστελναν κάθε τόσο τους πιο έξυπνους στην ύπαιθρο, κάθε φορά σε άλλο μέρος, οπλισμένους με εγχειρίδια και εφοδιασμένους με την απαραίτητη τροφή και τίποτε άλλο. Κι αυτοί την ημέρα σκορπίζονταν σε κρυφούς τόπους, όπου κρύβονταν και αναπαύονταν, τη νύχτα, όμως, κατέβαιναν στους δρόμους κι όποιον από τους εχθρούς τον έπιαναν, τον έσφαζαν και για τους ξένους υπήρχαν οι απελάσεις, η λεγόμενη «ξενηλασία».

(3)

-->

ΟΙ ΒΑΣΙΛΕΙΣ ΤΗΣ ΣΠΑΡΤΗΣ

ΕΥΡΥΠΟΝΤΙΔΕΣ

Ευρυπών 895 - 865 υιός Προκλέους
Πρύτανις 865 - 835 υιός Ευρυπώντος
Πολυδέκτης 835 - 805 υιός Πρυτάνιδα
Εύνομος 805 - 775 υιός Πολυδέκτη
Χάριλλος 775 - 750 υιός Ευνόμου
Νίκανδρος 750 - 720 υιός Χαρίλλου
Θεόπομπος 720 - 675 υιός Νικάνδρου
Αναξανδρίδας 675 - 660 υιός Θεοπόμπου
Αρχίδαμος Α' 660 - 645 υιός Αναξανδρίδα
Αναξίλας 645 - 625 υιός Αρχιδάμου Α'
Λεωτυχίδας Α' 625 - 600 υιός Αναξίλα
Ιπποκρατίδας 600 - 575 υιός Λεωτυχίδα Α'
Αγασικλής 575 - 550 υιός Ιπποκρατίδα
Αρίστων 550 - 515 υιός Αγασικλή
Δημάρατος 515 - 491 υιός Αρίστωνος
Λεωτυχίδας Β' 491 - 469 δισέγγονος Ιπποκρατίδα

ΑΓΙΑΔΕΣ

Ευρυσθένης Χ - 930
'Αγις Α' 930 - 900 υιός Ευρυσθένη
Εχέστρατος 900 - 870 υιός 'Αγι Α'
Λεοβώτας 870 - 840 υιός Εχέστρατου
Δόρυσσος 840 - 815 υιός Λεοβώτα
Αγησίλαος Α' 815 - 786 υιός Δόρυσσου
Αρχέλαος 786 - 760 υιός Αγησίλαου Α'
Τήλεκλος 760 - 740 υιός Αρχέλαου
Αλκαμένης 740 - 700 υιός Τήλεκλου
Πολύδωρος 700 - 665 υιός Αλκαμένη
Ευρυκράτης 665 - 640 υιός Πολύδωρου
Αναξανδρίδας Α' 640 - 615 υιός Ευρυκράτη
Ευρυκρατίδας 615 - 590 υιός Αναξανδρίδα
Λέων 590 - 560 υιός Ευρυκρατίδα
Αναξανδρίδας Β' 560 - 520 υιός Λέοντα
Κλεομένης Α' 520 - 490 υιός Αναξανδρίδα
Λεωνίδας Α' 490 - 480 υιός Αναξανδρίδα

(4)
-->από την Αρχαϊκή εποχή το Αμυκλαίον θα αποτελεί σημαντικό πολιτικό και θρησκευτικό κέντρο της Σπάρτης, η οποία επιπλέον καθιερώνει τα Υακίνθια, εορτή που τελείται στο ιερό και συμβολίζει την πολιτική συμφιλίωση της δωρικής Σπάρτης, όπως εκφράζεται με τον Απόλλωνα, με τον προδωρικό πληθυσμό των Αμυκλών, που εκπροσωπείται από τον Υάκινθο. Παράλληλα στα τέλη του 6ου αιώνα π.Χ. καλούν τον Βαθυκλή για να οικοδομήσει τον θρόνο.

Το βέβαιον είναι ότι το άγαλμα προϋπήρχε στη θέση αυτή τουλάχιστον μισό αιώνα προτού κατασκευαστεί ο θρόνος. Στην ουσία ήταν ένα ξύλινο ξόανο σε μορφή κίονα, επενδυμένο με μεταλλικά ελάσματα και με πρόσωπο επιχρυσωμένο. Το ίδιο έχει χαθεί- και λόγω του ευπαθούς υλικού του-, σώζεται, όμως, όπως λέει ο κ. Δεληβορριάς, η εγκοπή του βάθρου μέσα στην οποία ήταν προσαρμοσμένο το κεντρικό ξύλο του ξοάνου. Πού «κοιτούσε»; Προς τον Ταΰγετο, προς τα δυτικά δηλαδή, ενώ μέσα στο βάθρο του ήταν ο τάφος του Υακίνθου, όπου κατά την πρώτη ημέρα των Υακινθίων γίνονταν σπονδές

Πολύ νωρίς,από τις αρχές του 19ου αιώνα,εκδηλώθηκε το ενδιαφέρον για το Αμυκλαίον,χάριν της ανάγνωσης του Παυσανία,ενώ πρώτος ανασκαφέας του ιερού ήταν ο αρχαιολόγος Χρήστος Τσούντας το 1889-90,ο οποίος αποκάλυψε κτιστό ανάλημμα και τον περίβολο του ναού.Η ανασκαφή συνεχίστηκε το 1904 από τον Φουρτβέγκλερ και τον αρχιτέκτονα Φίχτερ και το 1907 από τον Α.Σκιά,ο οποίος μετακινώντας την εκκλησία της Αγίας Κυριακής εντόπισε ότι ο θρόνος βρισκόταν ακριβώς από κάτω.Το 1924 ακολούθησαν έρευνες από τον Ε.Βuschor και τον W. von Μassow, οι οποίοι επιβεβαίωσαν τη λατρεία στον χώρο από τη Μυκηναϊκή εποχή.

Ενδιαφέρον όμως έχει η προσέγγιση κάθε μελετητή στη μορφή του ιερού. Αλλοι τοποθετούν το ξόανο εντός του θρόνου και άλλοι το ανεβάζουν επάνω του.Αλλοι θεωρούν ότι ξόανο και θρόνος έχουν το ίδιο ύψος,ενώ όλοι αναπτύσσουν τον διάκοσμο με διαφορετικό τρόπο.Παρ΄ όλα αυτά,αξίζει να αναφερθεί ότι σε όλες τις σχεδιαστικές αναπαραστάσεις δεσπόζει η ιδέα του καθίσματος.

Πηγή:ΤΟ ΒΗΜΑ, ΜΑΡΙΑ ΘΕΡΜΟΥ | Κυριακή 29 Νοεμβρίου 2009
(4)
-->

Η ολοκληρωτική καταστροφή του πιθανότατα έγινε στα χρόνια του Θεοδοσίου Α΄, ο οποίος κατάργησε τους Ολυμπιακούς Αγώνες, και στα χρόνια του εγγονού του, Θεοδοσίου Β΄.

-->

(5) Οι Πέρσες νίκησαν στην μάχη τους Αιγυπτίους διότι έβαλαν μπροστά στο στράτευμα γάτες. Οι Αιγύπτιοι για τους οποίους οι γάτες ήταν ιερό ζώο, θεά, δεν πολέμησαν.

(6)

-->Στην μάχη των Πλαταιών ένας Σπαρτιάτης, ο Αρίμνηστος, εντόπισε τον Μαρδόνιο πάνω στο άλογο του και τον σκότωσε· το πτώμα του δέθηκε πίσω από ένα άλογο και σερνόταν μπροστά στους εχθρούς-όπως στη σκηνή της Ιλιάδος το πτώμα του Έκτορα σερνόταν από τον Αχιλλέα.
https://www.youtube.com/watch?time_continue=261&v=OFbvtJG8lJA

Παντού μας περίμενε η Ελλάδα

Ποιος άνεμος μετέφερε τούτα τα αγάλματα
κρατώντας τα με δυο πελώρια χέρια κάτω απ' τις μασχάλες
αυτά τα πιθάρια με τη στρογγυλή αυτοπεποίθηση
αυτά τα δοχεία του λαδιού και του κρασιού
αυτή την πετρωμένη ευγένεια των αμφορέων
όπου ή ελληνική ομορφιά έχει χαράξει με το μικρό της δάχτυλο
το στέρεο τρίγωνο, την οριζόντια σπείρα, το σοφό τετράγωνο;

Ποιος έφερε, ποιος πήρε, ποιος αντάλλαξε απ' τα πέρατα
γραμμές και χρώματα και λευκές χειρονομίες,
σταυρούς στα ράμφη των αητών, ένα μακρόσυρτο χαμόγελο,
μια ωχρότητα βυζαντινή πού συνεχίζεται μέσα στη νύχτα
μια ωχρότητα ντυμένη το χρυσάφι, την πορφύρα, το σμαράγδι;

Βήματα των Ελλήνων πλανώμενα στους χώρους και στους αιώνες
σταθερά βήματα, πικρά βήματα, σιωπηλά βήματα
διατηρώντας το σχήμα τους καθάριο,
καθάριο αχνάρι τού γυμνού ποδιού σ' όποιο χώμα τής γης
με το μεγάλο δείχτη τού ποδιού αποχωρισμένο απ' το λουρί τού αρχαίου σανδάλου.

Και το άσβηστο αχνάρι τού σανδάλου ανάλαφρο πάνω στην πέτρα
και το άλλο του βυζαντινού,
τ' αχνάρια απ' τα συγκεντρωμένα βήματα της Φιλικής Εταιρίας
κι αυτά τα ελληνικά ιστία διασχίζοντας αθόρυβα
το νύχτιο αγέρα και τα δάση τής Ρουμανίας
αυτά τα ιστία φωτίζοντας με τρίγωνες λάμψεις
πρόσωπα, σπίτια, χρόνια και γιγάντιους κορμούς δέντρων.

Η Ελλάδα μάς περίμενε παντού σ' όλο τον κόσμο
καθώς ταξιδεύαμε με την 'Ελλάδα σταυρωμένη στην καρδιά μας,
η 'Ελλάδα στην Ίστρια, στο Γαλάτσι, στην Κονστάντσα
μες στις στοές και στις καμπάνες τής Αγκάπια
μες στα ψηλά εργαστήρια της ταπητουργίας όπου άνθιζαν
επίπεδα άνθη γαλανά και κόκκινα
μες στα εργαστήρια αγγειοπλαστικής
όπου ένα σχήμα αφηρημένης γεωμετρίας
αναπολούσε τη συγκεκριμένη σκέψη τής Ελλάδας.

(Είναι ένας σπόρος πάντα ελληνικός που σπάει τη στενότητα της πέτρας
ν' ανθίσει μες στην απεραντοσύνη όλα τα φύλλα του και τους καρπούς του —
κι η πέτρα η συντριμμένη από το σπόρο γίνεται μια πομπή από αγάλματα).

Σταθερές σκιές τού παρελθόντος μες στην πρωινή κατάνυξη,
όταν η μοναχή, εγερμένη, μόλις, απ' το κάδρο μιας εικόνας
με το χρυσόν αχνό τού χρόνου στη μορφή της
με τη στάχτη ενός ύπνου απαρνημένου στα ματόκλαδά της
και με το μαύρο πτυχωτό μανδύα της
μόλις ξεκρεμασμένον απ' τη στοά των αιώνων,
καλούσε στην Αγκάπια τούς αντίλαλους
απ' το φτερούγισμα των σβησμένων δικέφαλων
χτυπώντας τελετουργικά το ξύλο το εργασμένο απ' τα δάχτυλα της σιωπής
ενώ η σκιά της σέρνονταν στις πλάκες του μοναστηρίου σαν φάσμα
αυτοκρατόρισσας
κι ενώ οι καμπάνες σώπαιναν εμβρόντητες
σα φωλιές αντεστραμμένες πού άδειασαν απ' τα χάλκινα πουλιά τους.

Η Ελλάδα μάς περίμενε παντού μέσα στον κόσμο,
κάτω από τις ολάνθιστες μηλιές μες στα κολχόζ τής Ρουμανίας,
μες στα Μουσεία, μες στη σιωπή, μέσα στις ντόινες.
Κι εγώ, διασχίζοντας τον κόσμο και το χρόνο συνεχίζω το δρόμο της Ελλάδας
τραβώντας το σκοινί του στίχου μου και ειδοποιώντας την αγάπη
όπως τραβούσε ως τη στερνή στιγμή του ο Βασίλε Ροάιτα τον κρίκο
του συναγερμού για μια παγκόσμια συνάντηση ειρήνης.

Γιάννης Ρίτσος, Παντού μας περίμενε η Ελλάδα

Από τη συγκεντρωτική έκδοση Ποιήματα Ε' Τόμος1978. Από τη σειρά Η αρχιτεκτονική των δέντρων (1958)

Η ανάγκη των μύθων και η διαχείριση του θανάτου από τους αρχαίους Έλληνες

Αριστόδημος

Ιστορικό μυθιστορηματάκι

Θερμοπύλες, Αύγουστος του 480 π.Χ.

...μυριάσιν ποτὲ τῇδε τριηκοσίαις ἐμάχοντο ἐκ Πελοποννάσου χιλιάδες τέτορες...

Στο πεδίο της μάχης

Δεν ήταν ούτε το μακάβριο φτερούγισμα των κορακιών, ούτε η δυσωδία των αμέτρητων νεκρών Περσών που τον ενοχλούσε. Στο κάτω-κάτω αυτή ήταν η δουλειά του, έσφιξε στα δόντια του το πείσμα σαν ξινό φρούτο, και σκέφτηκε:

"Αυτοί να ζήσουν ήξεραν πλουσιοπάροχα, για τον θάνατο όμως δεκάρα δεν δίνουν, θα τους αφήσω* να τους φάνε τα κοράκια** λαθραίους στον άλλο κόσμο δεν τους πάω"

σκέφτηκε και με δέος έσκυψε πάνω από τα σώματα των νεκρών Ελλήνων, ξεκινώντας την υπηρεσία του ο Χάρος.

Στο στρατόπεδο των Ελλήνων

Στο ελληνικό στρατόπεδο, ο Αριστόδημος ανήσυχος έψαχνε τον οβολό του για τον Χάροντα, όλη του την ζωή την πέρασε με υπερηφάνεια και αξιοπρέπεια αλλά και για το τελευταίο δευτερόλεπτο έπρεπε και ήθελε να είναι προετοιμασμένος για το τόσο μεγάλο και σημαντικό τελευταίο ταξίδι του, πρέπει να τον έχασε την στιγμή της μάχης, έπρεπε το εισιτήριο να είναι πληρωμένο, τώρα του έλειπε ...

Στο στρατόπεδο των Περσών

Κανείς Πέρσης δεν αντιλήφθηκε πως ο Αριστόδημος μπήκε στο

στρατόπεδο.

Ο Αριστόδημος, από παιδί μικρό, ήταν όχι μόνο γνωστός για την ανδρεία του, αλλά από πολύ νωρίς κατείχε όλες τις πολεμικές τέχνες, ειδικά αυτή της παραλλαγής. Σε ολόκληρη την Σπάρτη δυο μόνο νεαρά παιδιά είχαν καταφέρει να αποκτήσουν το τιμητικό παρατσούκλι «αόρατος». Ένας από αυτούς ήταν ο Αριστόδημος.

„Aχριμάν“*** πρόλαβε να πει ο Πέρσης με τα μακριά μαλλιά τον πατέρα του οποίου είχε σκοτώσει ο Αισχύλος στον Μαραθώνα, πριν πέσει νεκρός στο έδαφος. Οι παλάμες του άνοιξαν και έπεσαν στο έδαφος οι δαρεικοί που σφικτά κρατούσε. Ο Αριστόδημος έσκυψε, πήρε μόνο έναν και του ψιθύρισε:

„Η κατάρα της πατρίδας σου ήταν, είναι, και θα είναι ο πλούτος“.

Καθώς σηκώθηκε, γυρίζοντας προς την έξοδο της σκηνής για να φύγει, προς μεγάλη του κατάπληξη βλέπει τον...Δημάρατο σφιγμένο στην χλιδή μιας περσικής ενδυμασίας και την

Μνημοσύνη

Για κλάσματα δευτερολέπτου ο Αριστόδημος άκουσε μια γαλήνια μουσική και μεταφέρθηκε στα παιδικά του χρόνια, στην κοιλάδα του Ευρώτα, όπου μαζί με τον άλλον «αόρατο» της Σπάρτης, τον Δημάρατο, εμφανιζόμενοι αιφνιδίως τρόμαζαν τον Λεωνίδα και την Γοργώ στα ραντεβουδάκια τους, και μετά όλοι μαζί όρκους φιλίας δίνανε στο όνομα του Απόλλωνα και ώρες ατελείωτες έπαιζαν ανέμελα. Τι όμορφες παιδικές στιγμές, τι χαρές, τι χαρούμενα παιχνίδια!

Δυστυχώς όμως οι υπηρέτες του Απόλλωνος δωροδοκήθηκαν από τον Κλεομένη, ο Δημάρατος αργότερα ταπεινώθηκε και εξορίστηκε, και όμως, με κίνδυνο της ζωής του είχε στείλει από καιρό κρυπτογράφημα στην Σπάρτη, ότι οι Πέρσες ξεκινούσαν εκστρατεία κατά της Ελλάδος. Κανείς δεν μπόρεσε ποτέ να καταλάβει γιατί μόνο η Γοργώ κατάλαβε και αποκρυπτογράφησε το κρυπτογράφημα...Τώρα, μία βασική αιτία που οι Σπαρτιάτες βρίσκονταν εδώ, στις Θερμοπύλες καλά προετοιμασμένοι, ήταν η Γοργώ και ο Δημάρατος, αυτόν που λένε προδότη.

Ο Αριστόδημος βρέθηκε πάλι στην πραγματικότητα, αυτή την φορά, σε αυτούς τους δυο άντρες που καρτερικά κουβαλούσαν το αβάσταχτο φορτίο των αδικιών της ζωής, το πεπρωμένο τους έπαιζε το δικό του σκληρό παιχνίδι.

Ο Αριστόδημος στάθηκε μπροστά στον Δημάρατο. Ήταν η στιγμή που μιλούσε η σιγή.

Κρύος ιδρώτας έλουσε τα σώματα τους. Όχι από φόβο. Δεν ήταν ο φόβος ο χειρότερος εχθρός τον Ελλήνων. Όχι. Η ντροπή ήταν ο χειρότερος εχθρός τους και όχι ο φόβος του θανάτου.

Ο Δημάρατος προχώρησε στην είσοδο της σκηνής και φώναξε:

„Φρουρέ!“

„Ο Μεγάλος Βασιλιάς θέλει να με δει επειγόντως. Διέταξε να με πάς όταν είμαι έτοιμος“.

„Στην αλλαγή φρουράς“ απήντησε Πέρσης.

Κατά την διάρκεια που ο Δημάρατος απασχολούσε τον φρουρό ο Αριστόδημος εγκατέλειψε την σκηνή.

Για μια χούφτα ελιές (Περὶ τοῦ τῆς ἐλαίας στεφάνου)

Ο Αριστόδημος κοίταξε με θαυμασμό τον Λεωνίδα που ερχόταν να του μιλήσει. Ο άνθρωπος αυτός θα μπορούσε να είχε δεχτεί την πρόταση του Ξέρξη, και να είχε γίνει βασιλιάς ολόκληρης της Ελλάδος, χωρίς καν να παραδώσει τα όπλα του, εντελώς τιμητικά, μιας και οι περισσότερες ελληνικές πόλεις είχαν μηδίσει και να έχει πλουσιοπάροχες αποδοχές εν αντιθέσει με τους βασιλιάδες της Σπάρτης

-Και, ειλικρινά, στην πόλη σας, φίλοι Λακεδαιμόνιοι, πρέπει κανείς να αναγνωρίσει το εξής: Κανείς, πλούσιος ή φτωχός, απλός πολίτης ή βασιλιάς, δεν έχει ιδιαίτερες διακρίσεις ή ξεχωριστή εκπαίδευση πέρα από εκείνη που όρισε στην αρχή ο νομοθέτης σας με τη βοήθεια κάποιου θεού… (Πλάτων Νόμοι Γ, 696, β)-

που το πλεονέκτημα τους έναντι των άλλων πολιτών ήταν μια μερίδα παραπάνω φαγητό από τους υπόλοιπους. Και αμέτρητες φορές ο Λεωνίδας την είχε μοιραστεί μαζί του. Από που άραγε βρήκε αυτός ο άνθρωπος τέτοια δύναμη ψυχής όταν απάντησε στον Ξέρξη:

„Προτιμώ να πεθάνω, παρά να ζήσω για να υποδουλώσω την πατρίδα μου“.

(Αξέχαστα παραμένουν τα λόγια του Ξέρξη προς τον Μαρδόνιο:

„Παπαί, ὦ Μαρδόνιε", ἔφη, "ἐπὶ ποίους πολεμίους ἐβούλου ἐπάγειν τοὺς Πέρσας; ᾠόμην γὰρ στρατεύεσθαι ἐπὶ κακούς τε καὶ δειλούς, νῦν δ’ ἀγωνίζονται οὐ περὶ ἀργυρίου, ἀλλὰ περὶ ἀρετῆς.“)

Ο Αριστόδημος θυμήθηκε τον πατέρα του, την μελαγχολία του που όταν πήγε στον Μαραθώνα δεν πρόλαβε να πολεμήσει. Ούτε το γάλα από ζώα που έτρωγαν ελλέβορο και του έδιναν να πιει όπως τους είχε συστήσει το μαντείο του Μελάμποδος, αλλά ούτε και τα άλλα αντικαταθλιπτικά τον έπιαναν.

"Πατέρα ήρθε η ώρα να γίνεις καλά", σκέφτηκε, "θα πολεμήσω διπλά, για μένα και για σένα, θα γίνεις καλά πατέρα..."

Ο Λεωνίδας

στάθηκε μπροστά του και με σταθερή φωνή του είπε:

„Αριστόδημε, σίγουρα κατάλαβες τους λόγους που δεν δέχτηκα την πρόταση των Περσών. Δεν υπάρχει στην γη πουθενά τόσο χρυσάφι ούτε χώρα τόσο ανώτερη στην ομορφιά, ώστε να την δεχθούμε και να θελήσουμε μηδίζοντας να υποδουλώσουμε την Ελλάδα. Πολλά και μεγάλα είναι τα αίτια, τα οποία, και να θέλαμε, μάς εμποδίζουν να κάνουμε τέτοια πράξη. Πρώτα από όλα ζητούμε εκδίκηση όχι από αναίτιο μίσος, αλλά, επειδή οι εισβολείς πολλές φορές προσπάθησαν με τον δόλο του χρήματος να αγοράσουν την φτώχεια μας, ξεριζώνοντας έτσι τις αρχές μας, και να βυθίσουν στην απύθμενη θάλασσα του πλούτου που κατέχουν, κάθε μας τιμή και αξιοπρέπεια. Και καθώς κατάφεραν με διάφορα τεχνάσματα να πάρουν με το μέρος τους πολλούς Ελληνες, δεν πρέπει να συμμαχήσουμε με τον αίτιο αυτής της καταστροφής . Να γίνουμε και εμείς προδότες των αξιών μας δεν είναι σωστό“.

„Αναμφισβήτητα“,

απάντησε ο Αριστόδημος, προσδοκώντας με αγωνία την ώρα και την στιγμή της μάχης.

„Από εσένα όμως θέλω να θυσιάσεις κάτι περισσότερο από την ζωή σου"

συνέχισε ο Λεωνίδας:

„Αν και τα σοβαρά τραύματα σου δεν άλλαξαν καθόλου την μαχητικότητα σου, θέλω να πάς στην Σπάρτη και να επιβεβαιώσεις όλα τα ονόματα των Σπαρτιατών που πολέμησαν εδώ. Το δικό μου όνομα, σαν βασιλιάς που είμαι θα παραμείνει γνωστό. Εάν όμως, κάποιος κάποια στιγμή θελήσει να μάθει και τα ονόματα των άλλων ηρώων, θα πρέπει κάπου να υπάρχουν στην Σπάρτη. Και μην στεναχωριέσαι, εμείς εδώ ξεπεράσαμε όλες τις προσδοκίες, στο Αρτεμίσιο επίσης, ο Θεμιστοκλής ετοίμασε τον στόλο και η πατρίδα θα ξαναχρειαστεί την ανδρεία σου... αλλά να ξέρεις ότι οι ισοτύραννοι* έφοροι θα προσπαθήσουν να σε βγάλουν δειλό. Αυτοί μόνο το χρήμα έχουν κατά νου...“

„Η μάνα μου“,

σκέφτηκε ο Αριστόδημος,

"δεν φτάνει ο πόνος και η θλίψη του πατέρα μου, τώρα πρέπει να «σκοτώσω» και την μάνα μου... οι άλλες μητέρες χαρούμενες και υπερήφανες θα είναι για τα παιδιά τους που πέθαναν στις Θερμοπύλες, ενώ η δική μου θα με δει να επιστρέφω ζωντανός και όσο θα ζει- αν μπορεί να την πει ζωή κανείς αυτή πλέον- θα κυκλοφορεί ντροπιασμένη".

Ο Αριστόδημος κοίταξε τον Λεωνίδα στα μάτια και με ατράνταχτη φωνή του είπε:

„Η δική σου διαταγή είναι και δική μου επιθυμία, βασιλιά μου“.

Ο Λεωνίδας τον αγκάλιασε σφικτά, οι δυο άντρες χαιρετήθηκαν και φεύγοντας ο Λεωνίδας του είπε:

„Πες και στην Γοργώ, να αργήσει να έρθει στο ραντεβού μας....“

*Αριστοτ. Πολ. 1270β 13-16

Πλαταιές αργότερα...

Στο στρατόπεδο των Περσών

Ούτε και αυτή την φορά κανείς Πέρσης δεν αντιλήφθηκε πως ο Αριστόδημος, "ο τρέσας Αριστόδημος", έτσι όπως τον φώναζαν τώρα στην Σπάρτη, δηλαδή "ο φοβιτσιάρης Αριστόδημος", εισέβαλε στο στρατόπεδο τους. Μπήκε στην σκηνή του Αλέξανδρου Α, του έκλεισε το στόμα και του είπε:

Θα σε σκότωνα, αλλά σε γνωρίζω από παλιά (Ο βασιλιάς Αλέξανδρος Α, στην 80η Ολυμπιάδα, έτρεξε το Στάδιο και ήλθε δεύτερος με διαφορά στήθους), και στο κάτω-κάτω είμαστε και οι δυο Ελληνες από παλιά γενιά*. Σε χρειάζομαι, αυτή η μάχη πρέπει να είναι το τελειωτικό χτύπημα κατά των Περσών. Πολλοί ήταν αυτοί που έφυγαν για τα Ηλύσια Πεδία στις Θερμοπύλες. Ακουσε με λοιπόν, προσεκτικά. Ξέρω πολύ καλά τα σχέδια του Μαρδόνιου, στην σύσκεψη δεν με αντιλήφθηκε κανείς αλλά είμουν εκεί. Ομως, αν τα πω εγώ στους δικούς μας, δεν θα με πιστέψουν, όλοι με έχουν για φοβιτσιάρη, δειλό. Θα πας λοιπόν εσύ και θα τα καταθέσεις όλα στον Παυσανία

,τον άφησε και εξαφανίστηκε...

Ιστορίαι (Ηροδότου)/Καλλιόπη (Ο Αλέξανδρος προς τους Έλληνες στις Πλαταιές)

45 οἳ δὲ ἐπεὶ ταῦτα ἤκουσαν, αὐτίκα εἵποντο ἐς τὰς φυλακάς· ἀπικομένοισι δὲ ἔλεγε Ἀλέξανδρος τάδε. “ἄνδρες Ἀθηναῖοι, παραθήκην ὑμῖν τὰ ἔπεα τάδε τίθεμαι, ἀπόῤῥητα ποιεύμενος πρὸς μηδένα λέγειν ὑμέας ἄλλον ἢ Παυσανίην, μή με καὶ διαφθείρητε· οὐ γὰρ ἂν ἔλεγον, εἰ μὴ μεγάλως ἐκηδόμην συναπάσης τῆς Ἑλλάδος. 2 αὐτός τε γὰρ Ἕλλην γένος εἰμὶ τὠ αρχαῖον καὶ ἀντ᾽ ἐλευθέρης δεδουλωμένην οὐκ ἂν ἐθέλοιμι ὁρᾶν τὴν Ἑλλάδα.

«Δεν θα έλεγα αυτά τα λόγια, αν δεν φρόντιζα υπερβολικά για όλη την Ελλάδα εν γένει, γιατί και εγώ είμαι Έλληνας από παλαιά και δε βαστά η ψυχή μου να βλέπω την Ελλάδα υποδουλωμένη αντί ελευθέρας»

*α) «...κατελθόντων δε Ἡρακλειδών επι Τισαμενου του Ὀρέστου βασιλεύοντος, Μεσσήνη μεν και Άργος εκατέρα μοίρα Τήμενον, η δε Κρεσφόντην έσχεν άρχοντας: εν Λακεδαίμονι δε όντων διδύμων τών Αριστοδήμου παίδων οικίαι δύο βασίλειαι γίνονται: συναρέσαι γαρ τη Πυθίᾳ φασίν» (Παυσανίας, Λακωνικά, Ι, 5-6)

β)Την εποχή του Ηροδότου πολύ συζήτηση γινόταν περί Ηρακλειδών, όπως αναφέρεται σε ένα απόσπασμα ποιήματος του Τυριαίου, που διεσώθη από τον Στράβωνα (65 π.Χ. - 23 μ.Χ.). Έλεγε: «Ζεύς Ηρακλείδες την δε δέδωκε πόλιν οίσιν άμα προλιπόντες Ερινεόν ηνεμόεντα ευρείαν. Πέλοπος νήσον αφικόμεθα».

Ποιοι ήσαν οι Ηρακλειδείς; Συνεχίζει ο Ηρόδοτος. Το γενεαλογικό τους δέντρο κρατάει από τον Δία και τη Δανάη, που γέννησαν τον Περσέα. Απ’ αυτόν γεννήθηκαν ο Αλκαίος και ο Αμφιτρίων. Παιδί του Αμφιτρίωνα και της Αλκμήνης ο Ηρακλής, εκ του οποίου προήλθε ο Ύλλος. Απόγονος τούτου ο Κλεοδαίος και απ’ αυτόν ο Αριστόμαχος και ο Αριστόδημος, οι λεγόμενοι Ηρακλείδες. Από τον Αριστόμαχο έχουμε τον Τήμενο και τους Τημενίδες, Αγραίο, Φάλκη, Κείσο, Υρνηθώ και Γαυάνη, Αέροπο και Περδίκα.

Ο Περδίκας, λοιπόν ήταν ο πρώτος βασιλιάς της Μακεδονίας. Οι απόγονοί του κατά σειράν ήσαν: Αργαίος και εξ αυτού ο Φίλιππος, κατόπιν ο Αέροπος και μετά ο Αλκέτας. Παιδί του Αλκέτα ο Αμύντας, ο πατέρας του Αλεξάνδρου του Α'. Αυτού του Αλέξανδρου θέλησε να δώσει το γενεαλογικό δέντρο ο Ηρόδοτος στο βιβλίο του «Κλειώ».

Πρόσκληση

Στην μάχη των Πλαταιών από τα χιλιάδες βέλη 298 βρήκαν τον στόχο τους, τον Αριστόδημο.

„Πατέρα…“

ψιθύρισε και ξεψύχησε. Από το επέκεινα ακούστηκε η φωνή του Αχιλλέα:

„Αριστόδημε, αν και δικαιωματικά χαίρεσαι για την τιμητική θέση που σε περιμένει ανάμεσα μας, αν μπορούσες να δεις πως θα γίνει η πατρίδα σου στο μέλλον, θα προτιμούσες να ήσουν υπηρέτης σε χοιροβοσκό…“

Κανείς ποτέ δεν βρήκε τον δαρεικό που προηγουμένως είχε δέσει σφικτά στο σώμα του ο Αριστόδημος.

Ινδιάνος και μοναχός

Το πεντακάθαρο νερό, που κυλά στα ρυάκια και στα ποτάμια μεταφέρει στο διάβα του είναι το αίμα των προγόνων μας. Το μουρμουρητό του είναι η φωνή τους.

Ο αρχηγός των Ινδιάνων Ντου­γάμι, Σηάτλ 1855.

Ξένε, αν τύχη και πάς μοναχός στην Σπάρτη, πήγαινε στον κλειδωμένο τάφο του Λεωνίδα, κράτα ενός λεπτού σιγή, και εάν τυχόν βρεις κανένα Σπαρτιάτη, πες του

ότι στις Θερμοπύλες εκεί που οι 300 από την γη του Πέλοπα κάποτε ένδοξα ενάντια εκατομμυρίων πολέμησαν, όχι πολύ μακριά από τον Ανδριάντα του Λεωνίδα και τα 300 κυπαρίσσια, φθάνουμε σε ένα δασάκι, όπου ένας μικρός καταρράκτης καταλήγει σε μικρή δεξαμενή χαρίζοντας μια ειδυλλιακή αίσθηση δροσιάς αλλά όμως το νερό χειμώνα-καλοκαίρι είναι ζεστό, λες και είναι ανθρώπινο αίμα...

Αλλά γιατί μιλάμε για πράγματα που δεν είναι τόσο σημαντικά;

Έχει άλλες χαρές και ηδονές η ζωή...

Αντί επιλόγου

Ήρωες για κατούρημα...

Μέχρι προ τινός, στο μνημείο των Θερμοπυλών δεν υπήρχε τουαλέτα.

Που κατουρούσε ο κόσμος;

Νίκος Σάμιος

*Οι ανασκαφές του μεγάλου αρχαιολόγου Σπυρίδωνος Μαρινάτου στις Θερμοπύλες το 1939

έφεραν στο φως μεγάλο αριθμό από αιχμές βελών (αιχμές από τα περσικά όπλα). Αυτά τα βέλη επαλήθευσαν την αφήγηση του Ηρόδοτου- και τη μετέπειτα λαϊκή απεικόνιση- με τους τελευταίους οπλίτες να πολιορκούνται από παντού, πνιγμένοι σε μια βροχή από εκτοξευμένα βέλη. Από τα χιλιάδες πτώματα των Περσών δεν βρέθηκε κανένα.

** Η φράση "στον κόρακα" προέρχεται από την αρχαία ελληνική συνήθεια να πετάνε έξω από την πόλη τα πτώματα των αποβρασμάτων της κοινωνίας για να τα φάνε τα κοράκια.

***Κατά την περσική μυθολογία ο Aχριμάν ήταν ο αντίπαλος του καλού, διάβολε! θα λέγαμε σήμερα.

Ο όρκος των Αθηναίων πριν από τη μάχη των Πλαταιών.

«Δεν θα καταισχύνω τα όπλα τα ιερά, και δεν θα εγκαταλείψω τον πλησίον μου ιστάμενον, με οιονδήποτε και αν ταχθώ εις την γραμμήν· θα αμυνθώ δε και υπέρ των ιερών και των οσίων και μόνος και μετά των άλλων· την πατρίδα δε δεν θα παραδώσω μικροτέραν, αλλά μεγαλυτέραν και κραταιοτέραν από όσην ήθελον παραλάβει. Και προθύμως θα υπακούω εις τους εκάστοτε δικάζοντας και θα πολιτεύομαι συμφώνως προς τους καθιερωμένους πολιτικούς θεσμούς και προς όσους άλλους ήθελε τυχόν η κοινή του λαού απόφασις καθιερώσει. Και εις περίπτωσιν καθ' ην ήθελε τις αποπειραθή να καταλύση τους θεσμούς αυτούς ή να αντιδρά προς αυτούς, δεν θα το επιτρέψω, θα αμυνθώ δε υπέρ αυτών και μόνος και μετά των άλλων. Και θα αποδώσω την προσήκουσαν τιμήν εις τα υπό των πατέρων παραδιδόμενα ιερά. Μάρτυρες τούτων έστωσαν η Άγλαυρος, ο Ενυάλιος, ο Ζευς, η Αυξώ, η Θαλλώ και η Ηγεμόνη».

ΛΥΚΟΥΡ Λεωκ 75–82.Ο όρκος των Αθηναίων πριν από τη μάχη των Πλαταιών. Μτφρ. Π. Λεκατσάς. [1939]