"Κι εγώ στην Αρκαδία ανήκω"

H γεωγραφική περιοχή της Αρκαδίας –η οποία, σημειωτέον, δεν είχε πρόσβαση σε θάλασσα στην αρχαία περίοδο– γέννησε έναν από τους πιο ανθεκτικούς και πιο γόνιμους μύθους στην ιστορία της Δύσεως: τον μύθο του γεωργικού και βουκολικού παραδείσου, όπου, μεταξύ άλλων, κυριαρχούσαν η κοινωνική αρμονία, η τερπνή γυμνότητα, ο αμοιβαίος έρωτας, η ευσέβεια και συνήθως η αυτόματη καρποφορία. Τι ευδαίμων ζωή! Ευδαίμων Αρκαδία!

Η Αρκαδία ήταν μια μυστηριώδης, αρχέγονη γη, γενέτειρα του Λυκαίου Διός και του προϊστορικού του προκατόχου Πανός (τραγοπόδαρου και κερασφόρου), γενικότερα πατρίδα θηριόμορφων θεοτήτων, όπως η Μέλαινα Δήμητρα (ιππόμορφη και με φιδίσια μαλλιά), ένας ασυνήθιστος χωροχρόνος.

Ήταν, εξίσου παραδόξως, και σταθερή πηγή μισθοφόρων από τον 5ο αι. π.Χ., τροφοδοτώντας αργότερα τα στρατεύματα του Μεγάλου Αλεξάνδρου και τον στόλο των Βενετών κατά τον Μεσαίωνα. Ωστόσο, από τον 3ο αι. π.Χ., οι πραγματικοί Αρκάδες ποιμένες (οι οποίοι δεν φημίζονταν για τη λογοτεχνική τους καλλιέργεια) μετατράπηκαν σε εύγλωττους, περιπαθείς, κομψούς πρωταγωνιστές ιδίως των ποιητών Θεοκρίτου και Βιργιλίου και μετέπειτα της ιταλικής, ισπανικής, αγγλικής και γαλλικής βουκολικής ποίησης, εμπνέοντας ακόμη και τις δηλώσεις της Μαρίας Αντουανέττας και ζωγράφων όπως ο Πουσέν και ο Γκωγκέν.

O μύθος της ευδαίμονος Αρκαδίας καταλαμβάνει ένα γεωγραφικό τοπίο, αλλά αποτελεί και ένα πρωτίστως «πνευματικό τοπίο» (κατά τον αρχαιοελληνιστή Mπ. Σνελλ).

Η Αρκαδία είναι ένας ειδυλλιακός τόπος. Πεζογράφοι και ποιητές όλων των εποχών, από την αρχαιότητα και το μεσαίωνα μέχρι τα νεότερα χρόνια, εξυμνούν τις φυσικές της καλλονές. Κόμπαζε εκείνος που μπορούσε να πει ότι είχε την τύχη να ζει ανάμεσα στους Αρκάδες. Στα χρόνια ανάμεσα στο 16ο και 17ο αιώνα ενθουσίαζε τον τότε ρομαντικό κόσμο, πεζογράφους, ποιητές, καλλιτέχνες και τους έκανε συχνά να λένε την παροιμιώδη φράση: "Et in Arcadia ego" που σημαίνει "κι εγώ στην Αρκαδία ανήκω".

Άνθρωποι του πνεύματος σ' ολόκληρο τον Ευρωπαϊκό χώρο έγραψαν έργα για την πανέμορφη χώρα της Αρκαδίας. Ο Άγγλος Σένδεϋς έγραψε την "Αρκαδία του". Ο μεγάλος Γκαίτε παρουσίασε την Αρκαδία στον "Φάουστ". Ο φιλέλληνας Γερμανός Σίλλερ συνέθεσε το ποίημά του "Resignation" υποτάσσοντας τον εαυτό του στη μοίρα λέγοντας: "κι εγώ γεννήθηκα στην Αρκαδία". Ο μεγάλος ζωγράφος Πουσέν εμπνεύστηκε τις καλλιτεχνικές συνθέσεις του και φιλοτέχνησε τον πίνακα "οι βοσκοί της Αρκαδίας" με την περίφημη επιγραφή "et in Arcadia ego" "κι εγώ ανήκω στην Αρκαδία" , λόγια χαραγμένα στον τάφο ενός βοσκού που τη διαβάζει ένας περαστικός έφηβος.

Αρχαιολογικά μνημεία

Η Αρκαδία έχει να παρουσιάσει πλήθος αρχαιολογικών θησαυρών και μνημείων. Η Λυκόσουρα (ναός της Δέσποινας), Ο Αρκαδικός Ορχομενός (αρχαίο θέατρο), η Τεγέα (Αλέα Αθηνά), Καμενίτσα (νεολιθικός οικισμός), Αγιωργήτικα (μεταλλουργική βιομηχανία της προϊστορικής αρχαιότητας), Παλαιόκαστρο Γορτυνίας (Μυκηναϊκό νεκροταφείο), Μεγαλόπολη (θέατρο), Άστρος (κάστρο), Δολιανά (έπαυλη Ηρώδου του Αττικού), Δημητσάνα (κρυφό σχολειό-μπαρουτόμυλοι), Αρχαία Γόρτυς (ναός του Ασκληπιού), Αρχαία Θησόα (τείχη), Νεστάνη (Φιλίππιος πηγή), Αρχαία Μαντινεία (τείχη-θέατρο), και άλλα.

Aπόλλων και Mούσες στο Όρος Eλικώνας (1680), του Kλωντ Λοραίν, Mουσείο Kαλών Tεχνών Bοστώνης

Πηγή

και Πέδρο Oλάγια, με τη συνεργασία της Pοζάριο Kαρίγιο, Ευδαίμων Αρκαδία, Η σαγήνη ενός μύθου στον πολιτισμό της Δύσης (πρόλογος: Β. Φίλιας). Αθήνα: Eκδόσεις ROAD, 2005. Σελ. 433. ISBN 960-8189-70-5.