Ο Λύσιππος και το Άγαλμα της Ελευθερίας της Αμερικής

Ο Λύσιππος (4ος αι. π.Χ., πρώτος αιώνας της ελληνιστικής τέχνης) το έργο του οποίου καλύπτει ολόκληρο τον 4ο αιώνα π.Χ., άσκησε ίσως τη μεγαλύτερη επίδραση σε ολόκληρη την ελληνιστική γλυπτική παραγωγή.
Ο Λύσιππος ξεκίνησε την σταδιοδρομία του σαν απλός εργάτης του χαλκού. Μη έχοντας τα μέσα για να σπουδάσει στις σχολές της Συκυώνος (σήμερα Κιάτο), στα νεανικά του χρόνια, αυτοδιδάχθηκε την τέχνη της γλυπτικής, και αργότερα ηγήθηκε της σχολής του Άργους και της Σικυώνος και έγινε ο προσωπικός γλύπτης του Μεγάλου Αλεξάνδρου.
Εδημιούργησε, σύμφωνα με την μαρτυρία από τον Πλίνιο, περισσότερα από 1500 έργα, όλα σε χαλκό. Κανένα από τα έργα του δεν έχει διασωθεί, παρά μόνο ορισμένα αντίγραφα.
Στη διάρκεια των πρώτων χρόνων της δημιουργίας του ο Λύσιππος ασχολήθηκε με την παραγωγή αγαλμάτων αθλητών σύμφωνα με τα πρότυπα του Πολύκλειτου. Στην πορεία όμως ο ίδιος επέφερε στυλιστικές και μορφολογικές αλλαγές, οι σημαντικότερες από τις οποίες μπορούν να συνοψιστούν στις εξής:
(α) τα κεφάλια των αγαλμάτων του, όπως εξάλλου παρατηρεί και ο Πλίνιος, είναι μικρότερα από ό,τι στην κλασσική ελληνική πλαστική (περίπου το ένα όγδοο του ύψους του σώματος αντί για το προηγούμενο ένα έβδομο).
(β) το σώμα συστρέφεται με τέτοιο τρόπο που αναγκάζει το θεατή να προσαρμοστεί στο χώρο του αγάλματος, αφού δεν μπορεί πλέον να έχει την πλήρη εποπτεία του από ένα και μόνο σημείο.
(γ) τα πόδια και τα χέρια προεκτείνονται έξω από τον παραδοσιακό κλειστό χώρο εισδύοντας σε εκείνον του θεατή.
Πολλοί μελετητές συμφωνούν ότι η επιτηδευμένη θεατρικότητα που φαίνεται στα έργα του Λύσιππου όπου «συνυπάρχουν το στιγμιαίο της δράσης και η έκφραση του συναισθηματικού κόσμου μαζί με την καμπύλη και την ευθεία, το φως και τη σκιά» και εξυπηρετούσε την πρόθεση του καλλιτέχνη να εκπλήξει τους θεατές του. Το αποτέλεσμα αυτό σε γενικές γραμμές επιτεύχθηκε με επεμβάσεις στην κλίμακα των μορφών και με μία "εξπρεσιονιστική" απόδοση του συναισθηματισμού τους.
Η ιδιαίτερη ικανότητα του Λύσιππου στο χειρισμό της κλίμακας επανέφερε την κολοσσική τέχνη στη μόδα της εποχής. Όσον αφορά στην απόδοση του συναισθηματισμού των μορφών του, ο Λύσιππος δημιούργησε έναν καινούργιο τύπο Ηρακλή, τον Ηρακλή Farnese ή κουρασμένο Ηρακλή, ο οποίος και αντιγράφτηκε όσο κανένας άλλος στην αρχαιότητα. Ο ήρωας απεικονίζεται εξουθενωμένος να γέρνει στο ρόπαλό του επιζητώντας την ξεκούραση, αφού είχε πραγματοποιήσει τους λαμπρούς του άθλους και είχε υπομείνει τις δοκιμασίες της ζωής.
Ο Λύσιππος, ο Κολοσσός της Ρόδου και το Άγαλμα της Ελευθερίας
Ο Χάρης, ο γλύπτης και μηχανικός στον οποίο είχε να ανατεθεί σχεδιασμός και η κατασκευή του μνημείου, ήταν μαθητής του γλύπτη Λύσιππου . Χιλιετίες αργότερα, ο Γάλλος γλύπτης Αύγουστος Μπαρτόλντι (Auguste Bartholdi) στην προσπάθεια του να αποτυπώσει με σύγχρονα μέσα το μέγεθος, την τεχνική αλλά και τον συμβολισμό του ΚΟΛΟΣΣΟΥ της ΡΟΔΟΥ, έφτιαξε το Άγαλμα της Ελευθερίας της Αμερικής, το οποίο θεωρείται ένα σύγχρονο θαύμα μοναδικής τεχνικής !
Tο Άγαλμα της Ελευθερίας, του οποίου η επίσημη ονομασία είναι "Η Ελευθερία φωτίζοντας τον κόσμο", είναι ένα κολοσσιαίο άγαλμα πάνω στην ομώνυμη νησίδα και μέσα στο άνω τμήμα του Κόλπου της Νέας Υόρκης.
Το άγαλμα αυτό στήθηκε σε ανάμνηση της φιλίας των λαών των ΗΠΑ και της Γαλλίας. Την πρόταση για την κατασκευή του αγάλματος διατύπωσε ένας Γάλλος ιστορικός, ο Εντουάρ ντε Λαμπουλάϊγ, μετά τον Αμερικανικό Εμφύλιο πόλεμο. Συγκεντρώθηκε ένας ικανός αριθμός χρημάτων με εισφορές του γαλλικού λαού και το έργο άρχισε στη Γαλλία το 1875, υπό την διεύθυνση του γλύπτη Φρεντερίκ-Ωγκύστ Μπαρτολντί.
Το 1885 το περατωμένο άγαλμα, αποσυναρμολογήθηκε και φορτώθηκε για να μεταφερθεί στην Πόλη της Νέας Υόρκης. Το 1924 ανακηρύχθηκε εθνικό μνημείο. Το 1956 το νησί Μπέντλο μετονομάσθηκε σε "Νησί της Ελευθερίας" (Liberty Island)
O Φρεντερίκ Μπαρτολντί όμως, κάπου αλλού είχε δει την μορφή αυτή. Και η μορφή αυτή είναι η μορφή του Φωτοφόρου Απόλλωνος - Ηλίου. 0 Φωτοφόρος Απόλλων απεικονίζεται με αυτήν ακριβώς την μορφή.
Η μορφή του φωτοφόρου Απόλλωνος που βρίσκεται σήμερα στο Μουσείο της Κορίνθου, περνά απαρατήρητη για τον επισκέπτη που δεν είναι υποψιασμένος. Βρίσκεται σε μία τρίπτυχη πλάκα μαζί με άλλες δύο παραστάσεις. Η μία, στο αριστερό τμήμα, απεικονίζει έναν Άγγελο, μορφή όμοια και ίδια με αυτήν της Χριστιανικής πίστεως, και είναι κατά τους αρχαιολόγους η μορφή της θεάς Εκάτης. Στο δεξιό τμήμα απεικονίζεται ρόδακας. Και στην μέση ω του θαύματος! Η μορφή του φωτοφόρου Απόλλωνος, ίδια με αυτήν του αγάλματος της Ελευθερίας!
Ο "Καιρός" (Ευκαιρία).
Το πραγματικό χάλκινο, αλληγορικό άγαλμα του Λύσιππου ήταν τοποθετημένο έξω από το σπίτι του
Επίγραμμα του Ποσείδιππου, αναφερόμενο στην αλληγορική μορφή του έργου του Λύσιππου, ο "Καιρός".
Ποίος και από που είναι ο δημιουργός σου;
Από την Σικυώνα είναι.
Ποίο είναι το όνομα του;
Λύσιππος.
Ποίος είσαι εσύ;
Είμαι ο Καιρός, που δαμάζει τα πάντα.
Γιατί με τα άκρα των δακτύλων σου πατάς; Πάντα τρέχω.
Γιατί έχεις φτερά στα πόδια σου;
Σαν τον άνεμο πετάω.
Γιατί κρατάς ξυράφι στο δεξί σου χέρι;
Δείγμα προς τους ανθρώπους, πώς είμαι πιο κοφτερός από την αιχμή του.
Γιατί έχεις την κόμη στην όψη; Για να με αρπάξει εκείνος που θα με συναντήσει.
Γιατί είσαι πίσω φαλακρός;
Γιατί αν δεν με πιάσεις από εμπρός, είναι αδύνατον να με πιάσεις από πίσω.
Για πιο σκοπό σε έκανε ο τεχνίτης;
Για σένα ξένε, για να μάθεις και να γίνεις σοφότερος.
Ο Πυγμάχος των Θερμών.
Είναι ίσως το μόνο αυθεντικό σωζόμενο έργο του Λύσιππου σε χαλκό. Ο δημιουργός έχει διαλέξει την στιγμή, που οι δικαστές αναγγέλλουν τον νικητή.
Ο πυγμάχος, που πιθανότατα είναι ανήμπορος να ακούσει πιθανόν λόγω των τραυμάτων του, κοιτάζει προς τους δικαστές και το πλήθος για να επιβεβαιώσει το αποτέλεσμα. Τα τραύματα στο πρόσωπο του έχουν επιπροστεθεί από καθαρά φύλλα χαλκού.
(Ρώμη: Εθνικό Μουσείο Ρωμανό)
Πηγές:
Βικιπαίδεια, περιοδικό ΕΛΛΗΝΟΡΑΜΑ, Απο το άρθρο του Αντώνιου Α. Αντωνάκου,
Καθηγητού, Φιλολόγου Ιστορικού-Συγγραφέως, Άγαλμα της Ελευθερίας ή Φωτοφόρος Απόλλων? http://www.iraklis-hellas.de/html/Mythologie.htmlhttp://www.peri-grafis.com/ergo.php?id=1031http://www.asxetos.gr/http://www.sikyon.com/Sicyon/Lysippos/lysip_grpg3.html