Το Κανώπειο Διάταγμα και η «Εναρξης της Χρονιάς»

Το Κανώπειο Διάταγμα είναι μία επιγραφή γραμμένη σε δύο γλώσσες, και σε τρεις γραφές: αιγυπτιακά ιερογλυφικά, δημώδη και αρχαία ελληνικά, σε διάφορες αρχαίες αιγυπτιακές επιτύμβιες επιγραφές ή στήλες. Η επιγραφή είναι μια καταγραφή (αρχείο) της σπουδαιότητας της ιεραρχικής σειράς ιερέων που πραγματοποιήθηκε στο Κάνωπο, στην Αίγυπτο το 238 π.χ,χ. Το διάταγμα τίμησε τον Φαραώ Πτολεμαίο Γ' τον Ευεργέτη, τη σύζυγό του βασίλισσα Βερενίκη και την πριγκίπισσα Βερενίκη.

Ο Κάνωπος ή Κάνωβος ήταν ένας Αμυκλαίος γνωστός από το ότι συμμετείχε στην Τρωική Εκστρατεία ως ο πλοίαρχος και πλοηγός του Μενελάου. Μετά την άλωση της Τροίας ο στόλος του Μενελάου έφθασε στα ανοικτά του Σουνίου και μετά στο ακρωτήριο Μαλέας. Μια τρικυμία όμως εκεί τον παρέσυρε στην Κρήτη, σε βραχώδη ακτή της οποίας καταστράφηκαν τα περισσότερα πλοία του. Μετά την Κρήτη, το πλοίο του Μενελάου, κυβερνώμενο από τον Κάνωπο, βρέθηκε στην Αίγυπτο, όπου κατά την Οδύσσεια παρέμειναν 5 χρόνια. Ο Κάνωπος ήταν πολύ ωραίος άνδρας, με συνέπεια να τον ερωτευθεί η Θεονόη, κόρη του βασιλιά της Αιγύπτου Πρωτέως, αλλά περιφρονήθηκε από αυτόν. Λίγο καιρό αργότερα ο Κάνωπος πέθανε από δάγκωμα φιδιού. Ο Μενέλαος και η Ωραία Ελένη τον έθαψαν με τιμές στο νησί που από τότε πήρε το όνομά του και έμεινε γνωστό ως Νήσος του Κανώπου, στο στόμιο του Νείλου. Εξάλλου, ο πλοίαρχος του Μενελάου έδωσε το όνομά του και στην αιγυπτιακή πόλη Κάνωβο στην ίδια περιοχή.

Αντίγραφα του διατάγματος

Το 1866 , ο Karl Richard Lepsius ανακάλυψε στο Tanis το πρώτο αντίγραφο του παρόντος διατάγματος ( το αντίγραφο ήταν αρχικά γνωστό ως «Στήλη του Σαν» ). Ένα ακόμη αντίγραφο βρέθηκε το 1881 από τον Gaston Maspero στο Κομ-ελ-Χισν στο δυτικό Δέλτα του Νείλου. Αργότερα βρέθηκαν και κάποια άλλα αποσπασματικά αντίγραφα. Τον Μάρτιο του 2004, αρχαιολόγοι ανακάλυψαν ένα ακόμη καλά διατηρημένο αντίγραφο του διατάγματος, κατά την ανασκαφή στο Bubastis, στα πλαίσια του γερμανο-αιγυπτιακού πρότζεκτ «Tell BastaProject».

Βούβαστις:

ΗΡΟΔΟΤΟΣ

Ο Ηρόδοτος από την Αλικαρνασσό εκθέτει εδώ τις έρευνές του, για να μη ξεθωριάσει με τα χρόνια ό,τι έγινε από τους ανθρώπους...

ΒΙΒΛΙΟ Α: ΚΛΕΙΩ:

Ιστορία

2.155.1 Το μαντείο της Αιγύπτου το έχω ήδη αναφέρει πολλές φορές, αλλά θα πω περισσότερα γι αυτό επειδή αξίζει τον κόπο‡ το μαντείο αυτό λοιπόν, στην Αίγυπτο, είναι ιερό της Λητώς, χτισμένο σε μεγάλη πόλη, στο λεγόμενο Σεβεννυτικό στόμιο του Νείλου γι αυτόν που αναπλέει τον ποταμό από τη θάλασσα. [2.155.2] Το όνομα της πόλης αυτής, όπου βρίσκεται το μαντείο, είναι Βουτού και το έχω αναφέρει το όνομα αυτό και στα προηγούμενα. Σ αυτή τη Βουτού υπάρχει το ιερό του Απόλλωνα και της Άρτεμης. Ο ναός της Λητώς, όπου βρίσκεται το μαντείο, είναι και ο ίδιος μεγάλος, αλλά και τα προπύλαιά του είναι ψηλά δέκα οργιές. [2.155.3] Θα μιλήσω ωστόσο γα εκείνο που εμένα μου προξένησε τον μεγαλύτερο θαυμασμό ανάμεσα στα πράγματα που μπορεί να δει κανείς εκεί: μέσα σ αυτό το ιερό υπάρχει ναός της Λητώς καμωμένος από έναν μόνο ογκόλιθο στο ύψος και στο μήκος, και ο κάθε τοίχος είναι ίσος με αυτές τις διαστάσεις, που είναι η καθεμιά τους σαράντα πήχες. Στη στέγη πάνω από την οροφή είναι βαλμένος άλλος ογκόλιθος που έχει πρόστεγο τέσσερις πήχες.
[2.156.1] Ώστε λοιπόν απ όσα μπόρεσα να δω σ αυτό το ιερό, το θαυμαστότερο απ όλα είναι ο ναός, ενώ από τα δευτερότερα είναι το νησί το ονομαζόμενο Χέμμις. [2.156.2] Είναι μέσα σε λίμνη βαθιά και πλατιά, βρίσκεται κοντά στο ιερό της Βουτούς, και οι Αιγύπτιοι λένε ότι το νησί αυτό είναι πλωτό. Εγώ ο ίδιος βέβαια δεν το είδα ούτε να πλέει ούτε να σαλεύει, και μάλιστα τα χάνω όταν ακούω ότι πραγματικά υπάρχει πλωτό νησί‡ [2.156.3] πάντως στο νησί υπάρχει μεγάλος ναός του Απόλλωνα, είναι χτισμένος τριπλός βωμός και φυτρώνουν φοίνικες πολλοί και άλλα δέντρα, και καρποφόρα και άγρια. [2.156.4] Οι Αιγύπτιοι ωστόσο, όταν λένε ότι το νησί είναι πλωτό, αναφέρουν από πάνω και τούτη την ιστορία: τότε όπου ο Τυφών γύριζε παντού για να βρει τον γιο του Όσιρη, η Λητώ, που ήταν ανάμεσα στους οκτώ Θεούς που υπήρξαν πρώτοι και που κατοικούσε στην πόλη Βουτού, εκεί δηλαδή όπου βρίσκεται το μαντείο της, παρέλαβε από την Ίσιδα τον Απόλλωνα για να τον φυλάξει και τον έσωσε κρύβοντάς τον σ½ αυτό το νησί που δεν ήταν προηγουμένως πλωτό και που τώρα λένε ότι είναι πλωτό. [2.156.5] Οι Αιγύπτιοι λένε ότι ο Απόλλων και η Άρτεμις είναι παιδιά του Διόνυσου και της Ίσιδας, ενώ η Λητώ υπήρξε τροφός τους και τα έσωσε. Στα αιγυπτιακά ο Απόλλων είναι Ώρος, η Δήμητρα είναι Ίσις και η Άρτεμις είναι Βούβαστις.

Το Κανώπειο Διάταγμα

Σημασία για την αποκρυπτογράφηση των ιερογλυφικών

Αυτή είναι η πρώτη της σειράς των δίγλωσσων επιγραφών της σειράς «Στηλών της Ροζέτας» (Rosetta Stone Series), που είναι επίσης γνωστή ως «Πτολεμαϊκά Διατάγματα» . Υπάρχουν τρία τέτοια διατάγματα, υπάρχει επίσης το διάταγμα της Μέμφιδας, για τον Πτολεμαίο Δ ', και το τρίτο διάταγμα, η τελευταία στήλη που βρέθηκε , είναι το «Διάταγμα της Μέμφιδας» ή στήλη της Ροζέτας, που έχει αφιερωθεί στον Πτολεμαίο τον Ε', το 196 π.χ.χ. Η Κανώπεια στήλη έχει αποδειχθεί ζωτικής σημασίας για την αποκρυπτογράφηση των ιερογλυφικών καθώς διαθέτει χαραγμένο μεγαλύτερο αριθμό από διαφορετικά ιερογλυφικά σε σχέση με την στήλη της Ροζέτας. 

Περιεχόμενο της επιγραφής

Η επιγραφή αγγίζει θέματα όπως οι στρατιωτικές εκστρατείες, η αντιμετώπιση του λιμού, η Αιγυπτιακή θρησκεία και η οργάνωση της κυβέρνησης στην πτολεμαϊκή Αίγυπτο. Αναφέρει δωρεές του βασιλιά στους ναούς, την υποστήριξή του για την λατρεία του Apis και του Mnevis, που ήταν εξαιρετικά δημοφιλής στον μακεδονικό και αιγυπτιακό κόσμο, και την επιστροφή των θείων αγαλμάτων που είχαν μεταφερθεί από τον Καμβύση. Εκθειάζει την επιτυχία του βασιλιά στην καταστολή των εξεγέρσεων των ιθαγενών Αιγυπτίων, ενέργειες που αναφέρονται ως «διατήρηση της ειρήνης». Θυμίζει στον αναγνώστη ότι κατά τη διάρκεια ενός έτους πλημμύρας, η κυβέρνηση είχε μειώσει τους φόρους και είχε εισαγάγει σιτηρά από το εξωτερικό. Εγκαινιάζει το πιο ακριβές ηλιακό ημερολόγιο στον γνωστό αρχαίο κόσμο, με 365 1/4 ημέρες ανά χρόνο. Ανακηρύσσει την θανούσα πριγκίπισσα Βερενίκη ως θεά και δημιουργεί λατρεία για αυτήν, με γυναικείες και ανδρικές τελετές και ειδικούς «άρτους». Τέλος, διατάσσει να χαραχθεί το Διάταγμα σε στήλη ή χαλκό τόσο στα ιερογλυφικά όσο και στα ελληνικά, καθώς και να εκθέτονται οι στήλες δημόσια στους ναούς.

Ο Πτολεμαίος και η Βερενίκη ως Αιγύπτιοι Φαραώ. 

Ημερολογιακή μεταρρύθμιση

Το παραδοσιακό αιγυπτιακό ημερολόγιο είχε 365 ημέρες: δώδεκα μήνες με τριάντα ημέρες ο κάθε ένας και επιπλέον πέντε επιπρόσθετες ημέρες. Σύμφωνα με τη μεταρρύθμιση, οι πενθήμερες τελετές της «Εναρξης της Χρονιάς» θα πρέπει να περιλαμβάνουν και μία επιπρόσθετη 6η μέρα κάθε τέσσερα χρόνια. Η εξήγηση που δόθηκε ήταν η άνοδος του Sothis προκαταβολικά σε άλλη ημέρα κάθε 4 χρόνια, έτσι ώστε συνδέοντας την αρχή του έτους στην ηλιακή ανατολή του Σείριου να παραμένει το ημερολόγιο συγχρονισμένο με τις εποχές. Αυτή η πτολεμαϊκή ημερολογιακή μεταρρύθμιση απέτυχε, αλλά τελικά εφαρμόστηκε επίσημα στην Αίγυπτο από τον Αύγουστο το 26/25 π.χ.χ. Σήμερα ονομάζεται Αλεξανδρινό ημερολόγιο, με μια έκτη επιπρόσθετη ημέρα που προστέθηκε για πρώτη φορά στις 29 Αυγούστου 22 π.χ.χ. Ο Ιούλιος Καίσαρας είχε προηγουμένως εφαρμόσει στη Ρώμη ένα ημερολόγιο 365 Ό ημερών τον χρόνο το 45 π.χ.χ. ως μέρος του Ιουλιανού ημερολογίου.

Η πόλη του Ηρακλείου

Το διάταγμα του Κανώπου πιστοποιεί την ύπαρξη της αρχαίας πόλης του Ηρακλείου , η οποία βρίσκεται τώρα βυθισμένη, και έχει πρόσφατα ανασκαφεί . Το διάταγμα ενημέρωνε, στην ελληνική εκδοχή του, ότι μια σύνοδος ιερέων πραγματοποιήθηκε στην πόλη του Ηρακλείου κατά την βασιλεία του Πτολεμαίου Ι. 

Το παρόν άρθρο δημοσιεύθηκε στην Βικιπαίδεια 

από την Νότα Χρυσίνα

Πηγή...
Επεξεργασία κειμένου στην ανάρτηση που διαβάσατε στο ΕΛΛΗΝΩΝ ΑΝΑΒΑΣΙΣ: Νίκος Σάμιος