«των Ηλείων που μνημονεύουν τα αρχαιότατα»
Επιμέλεια κειμένου:
Νίκος Πλάτων Παπαδόπουλος Πισατίδης
Nίκος Σάμιος
Ολυμπιονίκης Κόροιβος ο Ηλείος
Η πομπή ξεκινούσε από το Δίπυλο -κοντά στον Κεραμεικό, τη γειτονιά των αγγειοπλαστών- και προχωρώντας μέσα από την Αγορά έφτανε στους πρόποδες της Ακρόπολης. Εκεί, οι εργαστίνες κατέβαζαν το πέπλο από το «καράβι» και το έδιναν με σεβασμό στους ιερείς, που θα στόλιζαν μ’ αυτό το ιερό, ξύλινο ξόανο της θεάς Αθηνάς.Η παράδοση του ιερού πέπλου συνοδευόταν από θυσίες και στο βωμό της Αθηνάς, όπου βρισκόταν, παλιά, ο αρχαίος ναός της. Μετά ης θυσίες, το κρέας που είχε απομείνει, μεταφερόταν στην περιοχή του Κεραμεικού, όπου οι πολίτες είχαν μαζευτεί, περιμένοντας να πάρουν τη μερίδα τους από το γιορτινό τραπέζι.Κι αυτό γιατί οι πιο πολλοί πολίτες δεν μπορούσαν να πάρουν μέρος στην πομπή και στις θυσίες. Έτσι, ήταν κι αυτός ένας τρόπος να γιορτάσουν όλοι τα Παναθήναια
Κόροιβος ο Ηλείος
Επάγγελμα
Αυτό που ίσως δεν θα περίμενε κανείς είναι το επάγγελμα του, καθώς εκτός από αθλητής ήταν και ιερέας και μάλιστα θυσιαστής ιερών σφαγίων. Μέρος της δουλειάς του ήταν να προετοιμάζει τα σφάγια και τα ψητά, των οποίων βεβαίως η κνίσα και κάποια από τα εντόσθια προσφέρονταν κατά τις θυσίες και τελετές στους Θεούς, ενώ τα υπόλοιπα έμεναν για τους ανθρώπους.
Ο Έλληνας ιερέας δεν θεωρείται εκπρόσωπος του θεού επί της γης, είναι απλός κι εκλεγμένος εκπρόσωπος λατρευτικών αναγκών, εξουσιοδοτημένος είτε να φροντίζει το Ναό στον οποίο τοποθετείται ως "αρχιερεύς", είτε να τελεί τις θυσίες ως "ιερεύς",
«Αφ' Εστίας άρχεσθαι»
Οι αρχαίοι θυσίαζαν ένα κομμάτι του ζώου στο θεό και το υπόλοιπο έτρωγαν αυτοί και οι οικείοι τους. Πολλές φορές το κρέας των θυσιών μοιραζόταν όλη η πόλη. Η λέξη εστιατόριο στην αρχαιότητα ήταν το δωμάτιο κοντά στο βωμό, όπου έτρωγαν όσοι είχαν τελέσει τη θυσία
Ἀπὸ τὴν λέξη ἑστία προέκυψε τὸ ῥῆμα «ἑστιάω» = φιλοξενῶ
ἀργότερα πῆρε τὴν ἔννοια "φιλοξενῶ σὲ γεῦμα, συμπόσιο" καὶ ἔτσι προέκυψε ἡ λέξη :
«ἑστιά-τωρ», (θέτοντας τὸ ἐπίθημα -τωρ , ποὺ δηλώνει πρόσωπο)
αὐτὸς ποὺ φιλοξενεῖ, ποὺ προσκαλεῖ σὲ δεῖπνο, συμπόσιο.
Πολλές φορές ήταν μια ευκαιρία για τους κατοίκους των πόλεων να εξασφαλίσουν γεύματα πλούσια με κρέατα άριστης ποιότητας, σε εποχές που αυτά δεν ήταν εξασφαλισμένα για τα πλατιά στρώματα του πληθυσμού μιας πόλης.
Τα μέρη που έμεναν μετά τη θυσία ήταν τα περιβόητα ειδωλόθυτα (Γ. Α. Ρηγάτος, «Η διατροφική παράδοση στην Ελλάδα»). Οι θυσίες των φτωχών ήταν περισσότερο αναίμακτες για ευνόητους λόγους.
Ζεί ο Κόροιβος;
Στο πέρασμα των αιώνων πολλά στοιχεία "ξεχάστηκαν", όχι όμως και ο τεράστιος Ολυμπιονίκης Κόροιβος ο οποίος αποτέλεσε έμπνευση αθλητικού ιδεώδες σε πολλά σωματεία με μεγαλύτερο παράδειγμα ο Ολυμπιακός Πειραιώς
που στο εμβλημά του απεικονίζεται ο Κόροιβος έμπνευσης ενός εκ των ιδρυτών του, του αεροπόρου ήρωα Νότη Καμπέρου
Κέρδισε τον αγώνα δρόμου
ενός σταδίου* στους πρώτους καταγεγραμμένους Ολυμπιακούς Αγώνες, το 776 π.x.x. μετά την 28η Ολυμπιάδα και έτσι ο Κόροιβος υπήρξε ο πρώτος καταγεγραμμένος ολυμπιονίκης. Ο τάφος του βρισκόταν στα σύνορα της Ήλιδας και πάνω του υπήρχε επιγραφή αναφερόμενη στη νίκη του αυτή.
* Για την μέτρηση του μήκους οι Αρχαίοι Έλληνες χρησιμοποιούσαν το στάδιo. Το στάδιο είχε βασική μονάδα μέτρησης το πόδι του Ηρακλή.
Άλλες μονάδες που χρησιμοποιήθηκαν στο παρελθόν είναι το πόδι (που χρησιμοποιείται ακόμη στο αγγλικό σύστημα καθώς και στις Η.Π.Α). Οι
πιο γνωστοί πόδες της αρχαιότητας είναι ο πους της Ηράκλειας στην Κάτω
Ιταλία, ο πους του κούρου της Τενέας, ο αιγινήτιος πους, ο σολώνιος
αττικός πους, ο ιωνικός πους και ο ολυμπιακός πους. Ο πους του κούρου
της Νεμέας, που ονομάστηκε modulor (χρυσή μονάδα), ισοδυναμεί με 0,216
μ., και αυτό προσδίδει στο άγαλμα μέγεθος φυσικό.
Ο τάφος
Ω ξειν', αγγέλλειν
ότι τήδε κείμαι
Και αυτή είναι η απόδειξη. Την εποχή που διατηρούσαν την παράδοση των ολυμπιάδων, το έπαθλο ορίστηκε για πρώτη φορά για τον αγώνα δρόμου και το κέρδισε ο Ηλείος Κόροιβος. Δεν υπάρχει ανδριάντας του Κοροίβου στην Ολυμπία, αλλά ο τάφος του βρίσκεται στα σύνορα της Ηλείας. Στη δέκατη τέταρτη ολυμπιάδα, πρόσθεσαν και τον δίαυλο, στον δίαυλο ο Πισαίος 'Υπηνος κέρδισε τον κότινο και την επόμενη φορά ο Λακεδαιμόνιος Άκανθος νίκησε στον δόλιχο.
δῆλον δέ: ἐξ οὗ γὰρ τὸ συνεχὲς ταῖς μνήμαις ἐπὶ ταῖς Ὀλυμπιάσιν ἐστί, δρόμου μὲν ἆθλα ἐτέθη πρῶτον, καὶ Ἠλεῖος Κόροιβος ἐνίκα: εἰκὼν μὲν δὴ οὐκ ἔστιν ἐν Ὀλυμπίᾳ τοῦ Κοροίβου, τάφος δὲ ἐπὶ τοῖς πέρασι τῆς Ἠλείας. Ὀλυμπιάδι δὲ ὕστερον τετάρτῃ καὶ δεκάτῃ προσετέθη σφίσι δίαυλος: Ὕπηνος δὲ ἀνὴρ Πισαῖος ἀνείλετο ἐπὶ τῷ διαύλῳ τὸν κότινον, τῇ δὲ ἑξῆς ἐπὶ τῷ δολίχῳ Ἄκανθος Λακεδαιμόνιος. Από Βικιθήκη Παυσανίας -Ἠλιακῶν Α'[5.8.6.]
Ο τάφος του βρισκόταν στα σύνορα της Ήλιδας περίπου 12 χμ νοτιοανατολικά της Αρχαίας Ολυμπίας. Η πρώτη ανασκαφική έρευνα στον λόφο Τούρλα έγινε τον προπερασμένο αιώνα (1845-1846). Πραγματοποιήθηκε ανασκαφική έρευνα από τον L. Ross, με πολυάριθμο συνεργείο Ελλήνων εργατών.. Σκοπός της έρευνας ήταν να εντοπιστεί ο τάφος του Κοροίβου, Λένε (όλοι) πώς. η ανασκαφή είχε αποδώσει πενιχρά αποτελέσματα, καθώς και τα λείψανα διαφόρων κτισμάτων τα οποία δεν είχαν χρονολογηθεί από τον ανασκαφέα.
Η θεία αρχή των Ολυμπίων
ανάγεται στην επικράτηση του Διός επί του Κρόνου. Ο Κρόνος είχε πρώτος την εν ουρανώ βασιλείαν, ελατρεύετο δε από τους τότε ανθρώπους στην Ολυμπία. (Ο Κρόνιος λόφος που υπέρκειται του ιερού χώρου της Άλτεος, και το ιερό της Γης στην πλαγιά του το μαρτυρεί ). Ο Ζεύς είτε πάλαιψε προς τον Κρόνο για την εξουσία είτε έθεσε αγώνα προς εορτασμό της νίκης του επί του πατρός του. Στους αγώνες νίκησε ο Απόλλων τον Ερμή στον δρόμο, και τον Άρη στην πυγμαχία. Ο Απόλλων είναι ο κύριος και χαρακτηριστικός θεός της νέας Ολυμπιακής, Δωρικής και Ελληνικής λατρείας. Λόγω της νίκης του εκείνης, το Πυθικόν αύλημα συνώδευε το πενταθλικό άλμα στην Ολυμπία.
Όλοι γνωρίζουν ως έναρξη της πρώτης Ολυμπιάδας το έτος 776 π.χ.χ. στην Ολυμπία. Όμως, αυτή ήταν η 28η Ολυμπιάδα! Αυτό προκύπτει από έναν χάλκινο εγχάρακτο δίσκο «τον Ιφίτου δίσκον» όπως τον ονομάζει ο Παυσανίας (Ηλιακά Α’ 5.20.1) τον οποίο είδε ο ίδιος στην αρχαία Ολυμπία. Στον δίσκο είναι γραμμένα τα βασιλικά ονόματα του βασιλιά της Ήλιδας Ιφίτου, του βασιλιά της Σπάρτης Λυκούργου και του βασιλιά της Πίσας Κλεοσθένη, που συμφώνησαν περί ιερής ειρήνης: «ιερής εκεχειρίας», μεταξύ τους. Η συμφωνία αυτή όριζει με ακρίβεια την αληθινή εναρκτήρια χρονολογία, μεταθέτοντας την έναρξη των Ιέρων Ολυμπιακών Αγώνων στην Ιεράν Άλτιν της Ολυμπίας, κατά 108 χρόνια ενωρίτερα! Η πραγματική εναρκτήρια χρονολογία βρίσκεται, αν στην γνωστή μας χρονολογία 776 π.χ.χ. προσθέσουμε 108 χρόνια, δηλαδή 27 ακόμα ολυμπιάδες για τις οποίες δεν ξέρουμε σχεδόν τίποτα, αφού δεν ετηρήθησαν γι’ αυτές γραπτά αρχεία. Έτσι φτάνουμε στην έναρξη των Ιερών Αγώνων της Ειρήνης, δηλαδή της αρχικής Ολυμπιάδος, στο έτος -884 ! Άρα, από τότε έως σήμερα έχουν περάσει 2905 έτη.
Αναφέρει ο Παυσανίας στα Ηλειακά Α” ότι όταν ο Ηρακλής, ο Ιδαίος Δάκτυλος χάριν παιδιάς αγωνοθέτησε, αφού μέτρησε με τα πέλματά του το ΣΤΑΔΙΟΝ, επειδή ήταν πέντε οι ΙΔΑΙΟΙ ΔΑΚΤΥΛΟΙ, οι αγώνες λάμβαναν χώρα ανά ΠΕΝΤΕ έτη!
[Παυσανίας, Ε, 7, 10. – Η διήγησή του βασίζεται, όπως δηλώνει εξ αρχής, στις τοπικές εγκυρότατες παραδόσεις, στα λεγόμενα «των Ηλείων που μνημονεύουν τα αρχαιότατα»].
Η ιστορική έναρξη των Ολυμπίων, και η συνηρτημένη με τον ιερό αγώνα Ολυμπιακή Εκεχειρία, έγινε με συνεργασία από τον Ηλείο Ίφιτο και τον Λακεδαιμόνιο Λυκούργο. Μαρτυρία του γεγονότος αποτελούσε ο μέχρι των χρόνων του Πλούταρχου και του Παυσανία σωζόμενος Ολυμπιακός Δίσκος, τον οποίο επικαλείται και ο Αριστοτέλης:
ἥκιστα δὲ οἱ χρόνοι καθ’ οὕς γέγονεν ὁ ἀνὴρ [ὁ Λυκοῦργος] ὁμολογοῦνται. οἱ μὲν γὰρ Ἰφίτῳ συνακμάσαι καὶ συνδιαθεῖναι τὴν Ὀλυμπιακὴν ἑκεχειρίαν λέγουσιν αὐτόν, ὧν ἐστι καὶ Ἀριστοτέλης ὁ φιλόσοφος τεκμήριον προσφέρων τὸν Ὀλυμπίασι δίσκον, ἐν ᾧ τοὔνομα τοῦ Λυκούργου διασώζεται καταγεγραμμένον.
Αριστοτέλης Fr. 533 Rose = Πλούταρχος, Λυκούργος, 1, 2
Ο θεσμός της εκεχειρίας πρωτοκαθιερώθηκε με την αναδιοργάνωση των Αγώνων κατά τον 8ο αι. π.χ.χ. Υπεύθυνοι γι' αυτό θεωρούνται οι βασιλείς της Ηλείας, της Πίσας και της Σπάρτης, Ίφιτος, Κλεοσθένης και Λυκούργος αντίστοιχα, οι οποίοι σύναψαν συνθήκη με διαρκή ισχύ, τη λεγόμενη ιερή εκεχειρία. Ο αρχικός στόχος ήταν να σταματήσουν οι πόλεμοι ανάμεσα στους λαούς της Πελοποννήσου, ουσιαστικά όμως επρόκειτο για μία συνθήκη σεβαστή από όλους τους Έλληνες. Αρκετοί μελετητές συνδέουν την εκεχειρία των Αγώνων με ανάλογες περιπτώσεις, γνωστές κυρίως από τα ομηρικά έπη, όπου σταματούσαν οι εχθροπραξίες προκειμένου να περισυλλεγούν οι νεκροί του πολέμου, να ενταφιαστούν και να τελεστούν αγώνες προς τιμήν τους. Επρόκειτο για συνθήκη σεβαστή και από τις δύο πλευρές.
Ο Φλέγων ο Τραλλιανός (2ος αιώνας) ήταν Έλληνας συγγραφέας και απελεύθερος του αυτοκράτορα Αδριανού, με καταγωγή από τις Τράλλεις ...
Ο περιηγητής Παυσανίας αναφέρει
ότι όταν επισκέφτηκε την Ολυμπία το 2ο αι. μ.χ.χ. είδε να φυλάσσεται στο
ναό της Ήρας, μαζί με άλλα ιερά αντικείμενα, ο χάλκινος δίσκος, ο
λεγόμενος του Ιφίτου,
όπου είχε αναγραφεί το κείμενο της εκεχειρίας.
Το κείμενο αυτό γράψανε ο Λυκούργος, ο γνωστός νομοθέτης της Σπάρτης, ο Κλεοσθένης της Πίσας (Ηλειακή πόλη) και ο Ίφιτος, από την Ήλιδα. Οι τρεις αυτοί νομοθέτες συμφωνήσανε και υπογράψανε:
1ο. Την αναβίωση «των πατρώων αγώνων» τους οποίους είχαν εγκαταλείψει.
2ο. Ορίσανε να γίνονται κάθε πέντε χρόνια.
3ο. Τόπο τελέσεως ορίσανε την Ιερά Άλτη (δασώδης χώρος) της Ολυμπίας.
4ο. Κήρυξαν την Ολυμπία χώρο ιερό και απαραβίαστο.
5ο. Την διοργάνωση την ανέθεσαν στην Ήλιδα. Στην Πίσα ανέθεσαν την ανά πενταετία οργάνωση των «γυναικείων ολυμπιακών αγώνων» των Ηραίων.
6ο. Κατά τη διάρκεια των αγώνων , ένα μήνα πριν και ένα μήνα μετά, κηρύξανε εκεχειρία, δηλαδή απαγορεύσανε κάθε εχθροπραξία ώστε να επιτρέπεται η ασφαλής διέλευση αβλαβώς όλων των αθλητών και των επισήμων θεωριών δια μέσου των εδαφών όλων των πόλεων κλπ. Τυχόν παραβίαση της εκεχειρίας συνεπάγεται την καταβολή στο ιερό ταμείο του Ολυμπίου Διός, χρηματικού ποσού 2 μνων ανά στρατιώτη, ως και αποκλεισμό από τους αγώνες της υπαίτιας πόλης.
7ο. Κήρυκες από την Ηλεία, αναγγέλλουν σε όλες τις ελληνικές πόλεις απανταχού την έναρξη των Ολυμπιακών αγώνων και πρώτα στη Σπάρτη.
8ο. Αναγνωρίζουν τον Ηρακλή προστάτη και εγγυητή της αδιατάρακτης διεξαγωγής των αγώνων, γι' αυτό και του φτιάξανε βωμό.
Έτσι καθιερώθηκαν οι Ολυμπιακοί Αγώνες (βλέπετε Παναγ. Κυριακόπουλος «Η προστασία των ατομικών δικαιωμάτων κατά το Αττικό Δίκαιο», Βιβλιοθήκη Δικηγορικού Συλλόγου Αθηνών.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου