Τα ΜΜΕ στην αρχαιότητα

Γράφει ο Νίκος Σάμιος

Επικοινωνία είναι η διαδικασία της ανταλλαγής πληροφοριών μεταξύ δύο ή περισσότερων μελών για τα οποία η πληροφορία έχει νόημα (1) οπότε αποκτά νόημα και η ανταλλαγή της ως μια πράξη. Επικοινωνία έχουμε για παράδειγμα μεταξύ έμβιων όντων με την ανταλλαγή σκέψεων, μηνυμάτων, συναισθημάτων ή πληροφορίας μέσω της ομιλίας, της εικόνας, της γραφής, της συμπεριφοράς μεταξύ ανθρώπων.

Για να πραγματοποιηθεί η διαδικασία της επικοινωνίας

χρησιμοποιείται ένας πομπός, ένας δέκτης.

 Πομπός/Δέκτης

Η Αγορά

 

ήταν, στις αρχαίες ελληνικές και ρωμαϊκές πόλεις, το οικονομικό, διοικητικό, κοινωνικό και πνευματικό κέντρο. Στην αγορά γινόταν εμπορικές συναλλαγές, συνήθως στον κεντρικό αύλιο χώρο της πόλης. Ήταν ένας ανοικτός χώρος, στον οποίο συναθροίζονταν συνήθως οι άρρενες κάτοικοι της πόλης. Εκτός από τον εμπορικό της χαρακτήρα, η Αγορά ήταν και ο τόπος στον οποίο οι αρχαίοι συζητούσαν τις πολιτικές εξελίξεις, τα κοινά, γνωριζόνταν και φιλοσοφούσαν. Στα ρωμαϊκά χρόνια, η Αγορά αποκαλείτο με την λατινική της ονομασία "forum", και αυτό το βρίσκουμε σήμερα στο διαδίκτυο όχι μόνο.

Λογοκρισία

Η αγορά ΔΕΝ παρήκμασε στον ελλαδικό χώρο στα χριστιανικά χρόνια του Βυζαντίου, ο Θεοδόσιος έμμεσα και βίαια την απαγόρευσε. 

Ο Αυτοκράτορας Θεοδόσιος: Τον Φεβρουάριο του 380 καθιέρωσε τον «θρίαμβο της ορθοδοξίας» και υπέβαλε ως επίσημη υποχρεωτική θρησκεία τον χριστιανισμό. Συγκάλεσε το 381 τη Δευτέρα Οικουμενική Σύνοδο για να αποβάλει τους αιρετικούς και να ρυθμίσει τις διάφορες ενδοεκκλησιαστικές έριδες. Υπό του Θεοδοσίου εγκαινιασθείς διωγμός εναντίον των αιρετικών επεκτάθηκε σε όλες τις πόλεις της Ανατολής. Όλες οι εκκλησίες και όλα τα ιερά κτήματα δόθηκαν στους ορθοδόξους, απαγόρευσε στους αιρετικούς να κατέχουν πολιτικά αξιώματα, πολλούς από αυτούς τους έστειλε στην εξορία. Επίσης εστράφη με φανατισμό εναντίον των επιμενόντων στην αρχαιοελληνική λατρεία, προέβηκε ακόμα περαιτέρω μεταξύ άλλων και στην κατάργηση των ολυμπιακών αγώνων και γενικά πανελλήνιων αγώνων, ως υποθάλποντων αυτήν την λατρεία. Οι φανατικοί χριστιανοί αφού έλαβαν θάρρος και αποθρασύνθηκαν από τη στάση του αυτοκράτορα, προέβησαν στην κατεδάφιση πολλών αρχαίων ναών. Μεταξύ άλλων κατεστράφη τότε ο περίφημος ναός του Σεράπιδος στην Αλεξάνδρεια (Βλ.ΒΙΝΤΕΟ), ο περικαλλής ναός στην Απαμεία και πολλοί άλλοι. Κατ΄ αυτόν τον τρόπον "θριάμβευσε" επί της εποχής του Θεοδοσίου ο χριστιανισμός επί των Ελλήνων, και των αλλιώς σκεπτόμενων και επίσης η Ορθοδοξία επί των αιρετικών, έτσι που ανακηρύχτηκε από την εκκλησία ως Θεοδόσιος ο Μέγας.

Η εικόνα

Piktogramm/πικτόγραμμα: σύμβολο που, χωρίς σύστημα αλφαβητικής γραφής, εκφράζει μια ιδέα, έννοια, τη σημασία μιας λέξης ή φράσης, χωρίς να δηλώνει την προφορά της.

Ετυμολογία  πυκνός,-αυτός που έχει μεγάλη ποσότητα από κάτι σε περιορισμένο χώρο και συνήθως είναι πολύ κοντά το ένα στο άλλο+γραφή
Από τις αρχαίες κοινωνίες, οι άνθρωποι για να δώσουν ένα μήνυμα ή να προειδοποιήσουν άλλους, για τυχόν κινδύνους,

σκάλιζαν ή ζωγράφιζαν το μήνυμα τους σε δέντρα βράχους κ.λ.π.

Αυτή η μέθοδος ισχύει μέχρι και σήμερα.

Η γραφή

Η κρυπτεία σκυτάλη ή «Λακεδαιμονική σκυτάλη» θεωρείται ένα από τα αρχαιότερα συστήματα κρυπτογράφησης και επικοινωνίας. 

Ο πρώτος που βρίσκουμε να αναφέρει αυτόν τον τρόπο είναι ο αρχαίος λυρικός ποιητής Αρχίλοχος, περίπου τον 7ο π.χ.χ. αιώνα. Αργότερα, τον 3ο π.χ.χ. αιώνα, ο Απολλώνιος ο Ρόδιος μας αναφέρει ότι χρησιμοποιούσαν μια τέτοια τακτική για την κρυπτογράφηση κειμένων. Εκτεταμένη όμως περιγραφή του τρόπου μας δίνεται, αρκετά αργότερα, από τον Πλούταρχο, στους παράλληλους βίους, στο βιβλίο για τον Λύσανδρο (19.5). 

Μία σκυτάλη τυχαίων διαστάσεων κόβονταν στη μέση. Το ένα τμήμα το φύλαγαν οι έφοροι της Σπάρτης και το άλλο το έπαιρνε μαζί του ο εκάστοτε επικεφαλής του στρατεύματος. Όταν ένα από τα δύο μέρη ήθελε να επικοινωνήσει με το άλλο, τύλιγε μια μακρόστενη λουρίδα, από ύφασμα ή περγαμηνή, γύρω από το κομμάτι της σκυτάλης που είχε. Ο τρόπος που θα το τύλιγε είχε προσυμφωνηθεί. Εκεί επάνω έγραφε το μήνυμα που ήθελε πάλι με κάποιον προσυμφωνημένο τρόπο. Μερικές φορές χρησιμοποιούσαν καθρέφτη ώστε τα γράμματα να γράφονται ανάποδα. Κατόπιν ξετύλιγε την λουρίδα υφάσματος στην οποία πλέον δεν ήταν δυνατή η άμεση ανάγνωση του μηνύματος. Ο παραλήπτης τύλιγε πάλι τη λουρίδα με τον προσυμφωνημένο τρόπο και αφού η σκυτάλη είχε την ίδια διάμετρο τα γράμματα συνέπιπταν. Μετά χρησιμοποιούσαν τον συμφωνημένο τρόπο, που μπορεί να ήταν διάβασμα σε καθρέφτη ή αντιμετάθεση συλλαβών ή κάποιος άλλος τρόπος ανάγνωσης και αποκρυπτογράφησης του κειμένου. Σήμερα η σκυτάλη (SCYTALE) υπάρχει  στις σκυταλοδρομίες και αλλά και αλλού...:

 Ενα άλλο από τα αρχαιότερα συστήματα κρυπτογράφησης και επικοινωνίας είναι το

Τατουάζ

Ο Ηρόδοτος  αναφέρει ότι περίπου το 500π.χ.χ., ο τύραννος της Ιωνίας Ιστιαίος της Μιλήτου ήταν αιχμάλωτος του Πέρση βασιλιά Δαρείου. Σε μία προσπάθειά του να παρακινήσει το γαμπρό του, Αρισταγόρα να επαναστατήσει, ο Ιστιαίος ξύρισε κρυφά το κεφάλι ενός αρκετά έμπιστου δούλου του και έγραψε ένα μήνυμα στο κρανίο του με μία βελόνα και μελάνι. «Ο Ιστιαίος για τον Αρισταγόρα» έγραφε το μήνυμα, «παρακινεί την Ιωνία να επαναστατήσει!» Σε μερικές εβδομάδες τα μαλλιά του δούλου ξαναμεγάλωσαν και έκρυψαν το τατουάζ-μήνυμα και ο Ιστιαίος έστειλε το μήνυμα  του. Φθάνοντας στον προορισμό του ο δούλος ξύρισε το κεφάλι του. Ο Αρισταγόρας διάβασε το μήνυμα γραμμένο στο κρανίο και ξεκίνησε την επανάσταση που τελείωσε με την Περσική επίθεση στην Ελλάδα.

(1) η διαδικασία της ανταλλαγής πληροφοριών μεταξύ δύο ή περισσότερων μελών για τα οποία η πληροφορία έχει νόημα

Οι αρχαίοι Ελληνες είχαν τον υδραυλικό τηλέγραφο, τις Φρυκτωρίες τις Βασίλειες εφημερίδες του Μεγάλου Αλεξάνδρου κ.λ.π.

Επειδή ίσως μερικοί θα νομίζουν οτι το κείμενο το έγραψε κάποιος φασιστοεθνικιστής που γράφει ότι όλα οι Ελληνες τα έκαναν, ας διαβάσει και αυτό:

Ο Κώδικας του Χαμμουραμπί αποτελεί ένα από τα αρχαιότερα κείμενα

 

της ανταλλαγής πληροφοριών

 Ο Χαμουραμπί θέλησε να γράψει τους νόμους αυτούς για να ευχαριστήσει τους θεούς του. Σε αντίθεση με προγενέστερους βασιλείς, αλλά και άρχοντες της εποχής του, δε θεωρούσε ότι καταγόταν από κάποιο θεό, αν και αποκαλείτο "ο εκλεκτός των θεών". Ο κώδικας περιλαμβάνει "σύγχρονες" υποθέσεις, όπως διαζύγια, περιουσιακά στοιχεία αλλά και απαγόρευση της αιμομιξίας. Αν και η πιο αξιοσημείωτη κατηγορία όμως, είναι αυτή του κατώτατου μισθού, ο μεταγενέστερος Μωσαϊκός Νόμος περιέχει αρκετές ομοιότητες με τους νόμους του Κώδικα του Χαμουραμπί.

 

 Οι Δέκα εντολές, επονομαζόμενες και ως "Δεκάλογος", είναι ένας κατάλογος δέκα εντολών (απαγορευτικών μέτρων) , οι οποίες, σύμφωνα με τη Βίβλο, λατόμησε και εγχάραξε σε δύο πέτρινες πλάκες, (δυο φορές!) στο όρος Σινά ο Μωυσής. Ενα μικρό δείγμα:

1. Ου ποιήσεις σεαυτώ είδωλον, ουδέ παντός ομοίωμα. Ου προσκυνήσεις αυτοίς, ουδέ μη λατρεύσεις αυτοίς.
2. Ου λήψει το όνομα Κυρίου τού Θεού σου επί ματαίω ου γάρ μη καθαρίση Κύριος ο Θεός σου τον λαμβάνοντα το όνομα αυτού επί ματαίω.
   
3. Ου μοιχεύσεις.
4. Ου κλέψεις.
5. Ου φονεύσεις.
6. Ου ψευδομαρτυρήσεις κατά τού πλησίον σου μαρτυρίαν ψευδή.

 Εάν τώρα ο γράφων περάσει στο συρταράκι του αρχαιόπληκτου, ε τότε

 

 

 

ΟΥ

ΦΡΟΝΤΙΣ

Έτσι σοφός που έγινες, με τόση πείρα, ήδη θα το κατάλαβες οι αρχαιόπληκτοι τί σημαίνουν.

Και το  

 ΟΥ 

ΦΡΟΝΤΙΣ  

επίσης.