Η μυρτιά (πίσω απότην ιστορία της Μυρτάλης).

Ούτε και φαντάστηκα πως τόσο κύρος είχαν τα δικά σου διατάγματα, ώστε θνητός εσύ να υπερβείς τους αιώνιους και άγραφους νόμους των θεών. Γιατί οι νόμοι αυτοί υπάρχουν όχι τώρα και χτες μονάχα, αλλά αιώνια, κι ιδέα κανείς δεν είχε από πού προήλθαν. Αντιγόνη (Σοφοκλή).

Χρυσό στεφάνι, με φύλλα και άνθη μυρτιάς. Βρέθηκε σε τάφο στη Σταυρούπολη Θεσσαλονίκης. 4ος αι. π.χ.χ. περισσοτερα...

Η μυρτιά είναι είδος φυτού που ανήκει στο γένος Μύρτος (Myrtus) και στην οικογένεια των Μυρτίδων (Myrtaceae). Το γένος Μύρτος περιλαμβάνει γύρω στα 75 είδη, τα οποία ευδοκιμούν σε τροπικές και υποτροπικές περιοχές. Στην Ελλάδα απαντάται η Μύρτος η κοινή (Myrtus communis), αυτοφυής ή διακοσμητική. Καλλιεργείται στην ύπαιθρο, σε γλάστρες αλλά και σε θερμοκήπια. Χρησιμοποιείται στην αρωματοποιία, στην παρασκευή καλλυντικών και στη φαρμακευτική. Παράγει αιθέριο έλαιο (μυρτέλαιο). Το ανθεκτικό της ξύλο χρησιμοποιείται στη λεπτοξυλουργική και τα κλαδιά της στην καλαθοπλεκτική. Το φυτό ήταν γνωστό από τα αρχαία χρόνια και το αναφέρει ο Διοσκουρίδης.
Η μυρτιά δοξαζόταν και ήταν το ιερό φυτό της Πάφιου Αφροδίτης, η οποία όταν βγήκε γυμνή από τη θάλασσα κρύφτηκε πίσω από μια μυρτιά. Η μυρτιά ήταν το σύμβολο της ομορφιάς και της νεότητας. Η μυρτιά ήταν γνωστή από την αρχαιότητα, όταν χρησιμοποιούταν ως καλλωπιστικό φυτό στους ναούς. Η μυρτιά συσχετίζεται επίσης με το γάμο. Ένας άλλος μύθος περιγράφει τη Φαίδρα να τρύπα τα φύλλα της μυρτιάς είτε από στενοχώρια είτε για να εκδικηθεί της Αφροδίτη, επειδή δεν την ερωτεύθηκε ο Ιππόλυτος. Αυτός ο μύθος προσπαθεί να εξηγήσει γιατί τα φύλλα της μυρτιάς μοιάζουν τρυπημένα όταν φαίνονται στον Ήλιο. Αυτά τα διαφανή στίγματα στην πραγματικότητα είναι αδένες με αιθέριο έλαιο. Ο Διοσκουρίδης κατέταξε τις μυρτιές σε αυτές με μπλε και σε αυτές με λευκούς καρπούς, οι οποίοι έχουν φαρμακευτικές ιδιότητες. Τους έδινε ως αντίδοτο για τσιμπήματα σκορπιών και αραχνών και για να θεραπεύσει ασθένειες της κύστης και την διάρροια, σε μορφή βρασμένου χυμού. Η συνταγή αυτή χρησιμοποιείται μέχρι σήμερα στη παραδοσιακή ιατρική.  

Ονόματα προερχόμενα από την μυρτιά:

Μυρσίνη, Μυρσώ, Μύρτα,

Μυρτάλη
Ως ιστορική προσωπικότητα η Ολυμπιάδα έζησε στη σκιά δύο μεγάλων ιστορικών χαρακτήρων, του Φιλίππου Β´ και του γιου της, Μεγάλου Αλεξάνδρου. . Το όνομα της, σύμφωνα με τον ιστορικό W. Heckel, ήταν Πολυξένη όταν ήταν παιδί, Μυρτάλη όταν παντρεύτηκε, και αργότερα μετονομάστηκε Ολυμπιάδα και Στρατονίκη. Το όνομα Ολυμπιάδα της δόθηκε, μεταγενέστερα, ύστερα από την νίκη του Φίλιππου στους Ολυμπιακούς αγώνες του 356 π.x.x. (ο πατέρας του Μ. Αλέξανδρου ήταν 3 φορές ! ολυμπιονίκης).

 ΜΥΘΙΣΤΟΡΙΑ

Ο Κινύρας και η Μύρρα

Ο Κινύρας, είχε διαδεχτεί στο θρόνο τον πατέρα του Πάφο, πρώτο βασιλιά και ιδρυτή της κυπριακής πόλης Πάφου. Επιπλέον, ήταν ιερέας της Αφροδίτης, όπως και κάποιοι από τους απόγονούς του. Σύζυγός του, ήταν η βουνίσια νύμφη Ωρείθυια, από την οποία είχε αποκτήσει μια κόρη, την Μύρρα ή Σμύρνα. Μια άλλη συζυγός του ήταν η νηρηίδα Γαλάτεια, από την οποία είχε αποκτήσει τον Μυγδαλίωνα. Μια τρίτη σύζυγος είναι η Μεθάρμη και οι απόγονοι από αυτήν, είναι ο Κουρέας και ο Αμάρακος.
Ωστόσο, δεν είναι οι σχέσεις με τις συζύγους του που τον καθιστούν ενδιαφέρον μυθολογικό(;) πρόσωπο, αλλά οι αιμομικτικές ιστορίες που συνδέονται με το όνομά του. Αναφέρεται ώς ο εφευρέτης του φλάουτου ( η θεά Αθηνά ήταν η πρώτη εφευρέτιδα της φλογέρας), για το παίξιμο του οποίου, συναγωνίστηκε τον Απόλλωνα και ο θεός τον νίκησε, με αποτέλεσμα να αυτοκτονήσει από την ντροπή. Σε μια ομηρική αναφορά, ο βαθύπλουτος Κινύρας πούλησε 49 πήλινα ομοιώματα πλοίων και 1 αληθινό στους Αχαιούς πολιορκητές της Τροίας, οι οποίοι ξεγελάστηκαν και πλήρωσαν το αντίτιμο. Μάλιστα. στο αληθινό πλοίο, κυβερνήτης ήταν ο μοναχογιός του από την Γαλάτεια, Μυγδαλίων.

Η πιο δημοφιλής από όλες αυτές τις μυθολογίες, αφορά στην αιμομικτική συνεύρεση του Κινύρα με την μοναχοκόρη του από την Ωρείθυια, την νεαρή Μύρρα ή Σμύρνα. Η Μύρρα, προκάλεσε κάποτε την οργή της θεάς Αφροδίτης, η οποία την τιμώρησε δημιουργώντας της ένα αρρωστημένο πάθος για τον ίδιο της τον πατέρα. Η εκτόνωση αυτού του πάθους επιτεύχθηκε όταν η Μύρρα, μεταμφιεσμένη σε δούλα του παλατιού πλησίασε ερωτικά τον ανυποψίαστο Κινύρα. Μετά από αυτό η Μύρρα κατέστη έγκυος στο παιδί του πατέρα της, οπότε και αναγκάστηκε να ομολογήσει την αλήθεια.
Οργισμένος ο ευσεβής Κινύρας, θέλησε να σφάξει την κόρη του, αλλά η Αφροδίτη εισάκουσε τις παρακλήσεις της Μύρρας και μετανιωμένη την συγχώρησε για την ύβρη της. Την μεταμόρφωσε όμως σε δέντρο, την σμύρνα- απ'όπου προέρχεται το γνωστό αρωματικό μύρο.
Από το δέντρο αυτό, λέγεται πως ξεπήδησε αργότερα, ο μεγάλος έρωτας της Αφροδίτης, Άδωνις, γιός, αδερφός και εγγονός των γονιών του.
 

Ερμηνεία (προσέγγιση)

Οι αρχαίοι ελληνικοί μύθοι/ιστορίες αγκάλιαζαν το υποσυνείδητο του ανθρώπου. Τα απαγορευμένα ένστικτα, ερωτικά, φονικά, που υπήρχαν και υπάρχουν έτσι κι αλλιώς στην ανθρώπινη μας φύση, έβρισκαν διέξοδο μέσα από την παραγωγή μύθων (φανταστικών ή πραγματικών λαϊκών ιστοριών). Η διδακτικότητά τους είναι διαχρονικά μεγάλη: η αιμομιξία του Οιδίποδα σημάδεψε τον ίδιο και τα παιδιά του, όπως η αιμομιξία του Κινύρα και της κόρης του, καταδίκασαν μοιραία μέχρι και τον Άδωνι.
(Βέβαια, ο Οιδίποδας ήταν πρόσωπο θεατροτραγικό, γιατί δεν μπόρεσε κι αν ήθελε να εμποδίσει την αμαρτία. Ενώ, το ζευγάρι Κινύρα-Μύρρας, είχε την δυνατότητα αποφυγής, την συνείδηση του λάθους...)

Όπως και να΄χει, ο μύθος του Κινύρα και της Μύρρας, διηγείται τις πιθανές κι αναμενόμενες συνέπειες μιας παρά φύσιν επιλογής. Όπως ο έρωτας μεταξύ θνητών και θεών καταλήγει τραγικά γιατί παραβιάζει την φυσική τάξη, έτσι και ο έρωτας μεταξύ πατέρα και κόρης είναι καταστροφικός, γιατί καταστρέφει τις κοινωνικές δομές μιας πόλης-κράτους. Ο αρχαίος έλληνας πολίτης, αλλά και ο διαχρονικός πολίτης του κόσμου, διαβάζοντας μια τέτοια ιστορία αποτρέπεται από μια ανάλογη πράξη, συνειδητοποιεί όμως επίσης ότι, πίσω από κάθε ανθρώπινο παραλογισμό κρύβεται πάντα η ανεξιχνίαστη βούληση κάποιου θεού:

Έχουμε λοιπόν έναν κύπριο βασιλιά, που θα δοκιμαστεί από  την τοπική θεά, Κύπριδα-Αφροδίτη. Η Αφροδίτη, τιμωρεί την προς αυτήν ύβρη, με ερωτικό παραλογισμό. Η αμφισβήτηση όμως της Μύρρας πρός την Αφροδίτη, είναι ολέθρια και για τον πατέρα-θύμα της, όπως ακριβώς η αμφισβήτηση του Ιππολύτου φέρνει στον Άδη μαζί, και την Φαίδρα.(1)

 Βλέπουμε λοιπόν. ότι στην αρχαία ελληνική κοινωνία κάθε είδους ανομία είχε και την αμίληκτη τιμωρία της. Δυστυχώς στις μέρες μας ο μεθύστακας που άφησε έγκυους τις κόρες του όχι μόνο παραμένει ατιμώρητος αλλά τον έκαναν και άγιο. Πρόκειται για τον Λώτ.

(1)"Εις το άλλο μέρος του περιβόλου ευρίσκεται το στάδιον του Ιππολύτου κι άνωθεν αυτού υψούται ο ναός της Αφροδίτης, την οποίαν ονομάζουν Κατασκοπίαν, διότι εις το σημείον ακριβώς που ευρίσκεται ο ναός εστέκετο η Φαίδρα, ερωτευμένη με τον Ιππόλυτον, και τον παρακολούθει όταν εγυμνάζετο. Εκεί υπάρχει επίσης η μυρσίνη, της οποίας τα φύλλα είναι τρυπημένα και δια την οποίαν ωμίλησα ήδη*. Και λέγουν ότι η Φαίδρα οσάκις ήτο απελπισμένη, διότι δεν εύρισκε καμίαν ανακούφισιν εις τον έρωτά της, έστρεφε την εκδίκησίν της κατά των φύλλων της μυρσίνης. Ο τάφος της Φαίδρας ευρίσκεται εις μικράν απόστασιν από τον τάφο του Ιππολύτου, ο οποίος δεν είναι μακράν της μυρσίνης." (Παυσανίου, "Κορινθιακά" (Τροιζηνιακά) -32, απόδοση: Α. Παπαθεοδώρου)

*"Ότε ο Θησεύς επρόκειτο να λάβη σύζυγον την Φαίδρα, επειδή δεν ήθελεν, εάν απέκτα εξ αυτής τέκνα, ούτε να είναι ανώτερος αυτών ο Ιππόλυτος, ούτε να βασιλεύει αντί αυτών, αποστέλλει τούτον εις τον Πυθέα ίνα ανατραφή και βασιλεύση της Τροιζήνος. [...] (Ο Θησέας) έρχεται εις την Τροιζήνα ένεκα καθαρμού και η Φαίδρα δια πρώτην φοράν είδεν εδώ τον Ιππόλυτον και αγαπήσασα αυτόν εσκέφθη τα περί του θανάτου. Υπάρχει εις την Τροιζήνα μυρσίνη, η οποία έχει τελείως τα φύλλα της τρυπημένα' λέγουν, ότι αυτή δεν εφύτρωσεν ούτω εξ αρχής, αλλ' ότι το πράγμα συνέβη εκ της, ένεκα του έρωτος, ανίας της  και της κορφίδος την οποίαν είχε η Φαίδρα εις την κόμη της." (Παυσανίου, "Αττικά"- 22, απόδοση: Α. Παπαθεοδώρου)

"Υπάρχει επίσης και ιερόν των Χαρίτων και ξόανα με επίχρυσον την εσθήτα και μαρμάρινον το πρόσωπο, τας χείρας και τους πόδας' η μία από τας Χάριτας κρατεί ρόδον, η μεσαία αστράγαλον και η τρίτη μικρόν κλάδον μυρσίνης. Είναι δυνατόν να υποθέση κανείς ότι κρατούν τα είδη αυτά δια τους εξής λόγους: Το ρόδον και η μυρσίνη είναι ιερά σύμβολα της Αφροδίτης, σχετικά με την περί Αδώνιδος παράδοση, ενώ οι Χάριτες συνδέονται με την Αφροδίτην φιλικότατα, περισσότερον από όλους τους θεούς' ο αστράγαλος είναι παιχνίδιον των νέων και νεανίδων τους οποίους δεν έπληξε ακόμη κανέν από τα κακά του γήρατος." (Παυσανίου, "Ηλιακά"- 24, απόδοση: Α. Παπαθεοδώρου )

Πηγές:

Βικιπαίδεια,  http://theoikaiiroes.blogspot.com/2011/02/blog-post.html