Ελληνικοί αποικισμοί
Γράφει ο Νίκος Σάμιος
Οι Έλληνες ήταν σπουδαίοι θαλασσοπόροι και ταξίδεψαν σε όλη τη Μεσόγειο, αναζητώντας με ζήλο νέα εδάφη και νέες ευκαιρίες. Η ελληνική παράδοση, ιστορικά περιέχει ιστορίες εξερεύνησης καί αποικισμών, όπως αυτή του Ιάσωνα και της αναζήτησής του για το Χρυσόμαλλο Δέρας, όπως και εκείνες οι ραψωδίες του Ομήρου για τον ήρωα ταξιδευτή, τον Οδυσσέα.
Η Μαύρη Θάλασσα-Eύξεινος Πόντος
ΕΥΞΕΙΝΟΣ ΠΟΝΤΟΣ/ΤΟΜΙΣ
Οι εμπορικές επαφές ήταν συνήθως το πρώτο βήμα στη διαδικασία αποικισμού και αργότερα, όταν οι τοπικοί πληθυσμοί υποτάσσονταν ή ενσωματώνονταν στην αποικία, ιδρύονταν πόλεις. Αυτές οι πόλεις είχαν διαφόρων βαθμών επαφές με τις μητροπόλεις τους, αλλά οι περισσότερες έγιναν πλήρως ανεξάρτητες πόλεις – κράτη, μερικές φορές έντονα ελληνικές σε χαρακτήρα και σε άλλες περιπτώσεις πολιτισμικά πιο κοντά στους αυτόχθονες λαούς με τους οποίους γειτόνευαν και συμπεριλάμβαναν στο σώμα των πολιτών τους. Μια από τις σημαντικότερες συνέπειες αυτής της διαδικασίας, σε γενικές γραμμές, ήταν ότι η κυκλοφορία αγαθών, ανθρώπων, τέχνης και ιδεών την περίοδο αυτή, διέδωσε ευρέως τον ελληνικό τρόπο ζωής στην Ισπανία, τη Γαλλία, την Ιταλία, την Αδριατική, τη Μαύρη Θάλασσα και τη Βόρεια Αφρική. Συνολικά, οι Έλληνες ίδρυσαν περίπου 500 αποικίες, στις οποίες ζούσαν έως 60.000 Έλληνες άποικοι και μέχρι το 500 π.χ.χ., αυτές οι νέες επικράτειες θα αντιπροσώπευαν το 40% του Ελληνικού κόσμου.
Σχεδόν ολόκληρη η Μαύρη Θάλασσα περικλείονταν από ελληνικές αποικίες, ακόμη και αν, όπως αλλού, έπρεπε να χρησιμοποιηθούν πόλεμοι, συμβιβασμοί, γάμοι και διπλωματία με τους αυτόχθονες λαούς, για να διασφαλιστεί η επιβίωσή τους. Συγκεκριμένα, στα τέλη του 6ου αι. π.χ.χ., οι αποικίες προσέφεραν φόρους και όπλα στην Περσική Αυτοκρατορία και σε αντάλλαγμα έλαβαν προστασία. Μετά την αποτυχία του Ξέρξη να εισβάλει στην Ελλάδα το 480 και το 479 π.χ.χ., οι Πέρσες απέσυραν το ενδιαφέρον τους από την περιοχή, γεγονός που επέτρεψε στις μεγαλύτερες πόλεις, όπως η Ηράκλεια Ποντική και η Σινώπη, να επεκτείνουν τη δική τους ισχύ, μέσω της κατάκτησης τοπικών πληθυσμών και μικρότερων γειτονικών πόλεων. Η ευημερία που προέκυψε, έδωσε τη δυνατότητα στην Ηράκλεια να ιδρύσει δικές της αποικίες στις περιοχές αυτές, όπως τη Χερσόνησο στην Κριμαία, το 420 π.χ.χ. Από την αρχή του Πελοποννησιακού Πολέμου, το 431 π.χ.χ., η Αθήνα έδειξε ενδιαφέρον για τον Πόντο, στέλνοντας αποικιστές και εγκαθιστώντας φρουρές. Η φυσική παρουσία των Αθηναίων ήταν βραχύβια, αλλά μεγάλη διάρκεια είχε η αθηναϊκή επιρροή στον πολιτισμό (ιδιαιτέρως στη γλυπτική) και στο εμπόριο (ειδικά των σιτηρών της Μαύρης Θάλασσας). Με την τελική αποχώρηση της Αθήνας, οι ελληνικές αποικίες αφέθηκαν να υπερασπιστούν τον εαυτό τους και να αντιμετωπίσουν μόνες την απειλή από γειτονικές δυνάμεις (1).
Τόμις, η αληθινή προέλευση της πόλεως
Κάποτε, ατο χάσμα του χρόνου, υπήρξε ο Αιήτης, που ήταν θρυλικός βασιλιάς της αρχαίας Κολχίδας και το όνομα του προέρχεται από την αρχαία Ελληνική λέξη "Αιετός" ή "Αετός". Ο Παυσανίας σημειώνει ότι σύμφωνα με τον αρχαιότατο ποιητή Εύμηλο ο Αιήτης ήταν γιος του βασιλιά της Πελοποννήσου Ηλίου που μοίρασε το βασίλειο στους δυο γιους του, ο Αλωεύς κληρονόμησε την Ασωπία και ο Αιήτης την Εφύρα. Αργότερα το βασίλειο της Εφύρας κληρονόμησε ο Βούνος γιος του θεού Ερμή και της Αλκιδάμειας, ο Αιήτης μετανάστευσε για τον Καύκασο και έγινε βασιλιάς της Κολχίδας.
Από τον Αιήτη έλαβε το όνομά της η πόλη, όπως μαρτυρεί ο Σκύμνος ο Χίος, η λεγόμενη αποικία των Μιλησίων* ιδρυθείσα περί τον 7ο αιώνα π.χ.χ., 250 - 300 στάδια νοτίως της πόλεως Ίστρου. Κατά την τοπική παράδοση εκεί είχε θάψει ο βασιλεύς της Κολχίδος Αιήτης τα κομμάτια (τομή/Τόμις) του υιού του Αψύρτου, που τον σκότωσε η Μήδεια κατά την φυγή της με τους Αργοναύτες για να καθυστερήσουν οι διώκτες τους. Επί των διαδόχων του Αλεξάνδρου η πόλη υπετάγη στον Λυσίμαχο, εναντίον του οποίου εξεγέρθηκε το 313 μαζί με τις υπόλοιπες Ελληνικές πόλεις της περιοχής, με συμμάχους τους Θράκες και τους Σκύθες. Ο Λυσίμαχος κατέστειλε την εξέγερση, αλλά η πόλη ελευθερώθηκε αργότερα, το 292 μετά την ήττα και αιχμαλωσία του Λυσιμάχου από τους Σκύθες. Αμέσως μετά οι Τόμοι σχημάτισαν με άλλες ισχυρές πόλεις της περιοχής ( Οδυσσό, Διονυσόπολη, Ίστρο και Καλλάτιδα ) την Ομοσπονδία της Πενταπόλεως (και αργότερα Εξαπόλεως με την προσθήκη της Μαρκιανουπόλεως). Η πόλη έκοψε και δικό της ασημένιο και χάλκινο νόμισμα με πιο συνηθισμένο τύπο τους την κεφαλή του Ποσειδώνος έμπροσθεν και αετό εντός δρύϊνου στεφάνου όπισθεν. Οι Πλίνιος ( IV, 18 ), Πομπόνιος Μέλας και Αμμιανός Μαρκελίνος ( XXVΙΙ, 4, 12 ) την περιγράφουν ως μία από τις ωραιότερες πόλεις του Ευξείνου. Στους υστερορωμαϊκούς χρόνους με την υποδιαίρεση της επαρχίας της Μοισίας, οι Τόμοι έγιναν πρωτεύουσα της λεγομένης Μικρής Σκυθίας, έπεσαν ωστόσο αργότερα σε μαρασμό, όταν ο Κωνσταντίνος ο λεγόμενος Μέγας απαγόρευσε την αυτοθέσμισή τους και τους μετονόμασε σε Κωνσταντία (Κωνστάντια) προς τιμή της Κωνσταντίας, ετεροθαλούς αδελφής του Ρωμαίου Αυτοκράτορα( εξ ου και το μετέπειτα τούρκινο όνομά της Κιουστέντζε και το βουλγαρικό Κωνστάντζα ).
Οι μορφωμένοι Ρουμάνοι γνωρίζουν μέχρι σήμερα την καταγωγή του ονόματος του λιμανιού τους, Τόμις:
*ο Σκύμνος ο Χίος (185 π.Χ. – 2ος αιώνας π.x.x.) Έλληνας γεωγράφος, ο οποίος έγραψε σε 15 τόμους το έργον Περιήγησης από το οποίο υπάρχουν σήμερα μόνο μερικές προτάσεις, μία από αυτές είναι ότι η πόλη Τόμοι ιδρύθηκε από Μιλήσιους
(1) από Mark Cartwright: Ο Μαρκ είναι ιστορικός συγγραφέας με έδρα την Ιταλία. Τα προσωπικά του ενδιαφέροντα περιλαμβάνουν την αγγειοπλαστική, την αρχιτεκτονική, την παγκόσμια μυθολογία και την ανακάλυψη των κοινών ιδεών που μοιράζονται όλοι οι πολιτισμοί. Κατέχει μεταπτυχιακό στην Πολιτική Φιλοσοφία και είναι ο Διευθυντής Εκδόσεων στην WHE, <ο ελληνικός αποικισμός>, επεξεργασία μεταφρασμένου κειμένου της Christina Garila από Ν. Σάμιο
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου