Κάθε χρόνο την 1η Απριλίου αναβιώνει το έθιμο της Πρωταπριλιάς με ψέματα. Πρόκειται για μία αρχαία συνήθεια των ανθρώπων με παγκόσμια διάσταση. Η Πρωταπριλιά των Ελλήνων, η April Fools’ Day των Βρετανών, το Poisson D’Avril (το ψάρι του Απριλίου δηλαδή) των Γάλλων και το Aprilscherz των Γερμανών είναι ένα από τα ελάχιστα έθιμα που τηρούνται σε ολόκληρη τη γηραιά ήπειρο.
Σύμφωνα με την «αρχαιοελληνική εκδοχή», η 1η Απριλίου είναι η 12η ημέρα μετά την εαρινή ισημερία, μια ημέρα η οποία κατά την κλασική αρχαιότητα ήταν αφιερωμένη
στο Θεό Διόνυσο και τη Θεά Αφροδίτη, οπότε οι αρχαίοι Έλληνες επιδίδονταν σε «πικάντικους» εορτασμούς.
Το συγκεκριμένο έθιμο πέρασε και στους Ρωμαίους με τη γιορτή της «Κοροϊδίας και του Ξεγελάσματος» της ρωμαϊκής θεάς Venus Aprilis, δηλαδή της Απριλίου Αφροδίτης, που έδινε το έναυσμα για απελευθέρωση του πνεύματος ταυτόχρονα με την οργιώδη απελευθέρωση της φύσης. Οι Ρωμαίοι την ίδια ακριβώς περίοδο (στα τέλη Μάρτη) γιόρταζαν και την Hilaria (ο όρος προέρχεται από το αρχαίο ελληνικό επίθετο ἱλαρός που σημαίνει χαρούμενος, κεφάτος).
Μία άλλη εκδοχή θέλει γενέτειρα του εθίμου την Γαλλία του 16ου αιώνα. Τον Μεσαίωνα, οι Γάλλοι γιόρταζαν την Πρωτοχρονιά την 1η Απριλίου. Μέχρι τότε, η αλλαγή του χρόνου ξεκινούσε την 25η Μαρτίου, όπως το Νορούζ (Περσικά: نوروز, κυριολεκτικά «νέα μέρα») που είναι το όνομα της ιρανικής πρωτοχρονιάς,
λίγο μετά την εαρινή ισημερία, και όταν κορυφωνόταν το οκταήμερο των εορταστικών εκδηλώσεων, δηλαδή την 1η Απριλίου, γινόταν η μετάβαση στο νέο έτος. Με την υιοθέτηση, λοιπόν, του Γρηγοριανού ημερολογίου -το οποίο ο Πάπας Γρηγόριος ο 13ος λίγο αργότερα, το 1582, διέταξε με παπική βούλα να αντικαταστήσει το Ιουλιανό, ακολουθώντας τις οδηγίες της Συνόδου του Τρέντο (1545-1563)- η έναρξη του έτους μεταφέρθηκε στην 1η Ιανουαρίου, ημερομηνία περιτομής του Ιησού. Τότε με διάταγμα του το 1583, ο Ερρίκος ο Γ΄ της Γαλλίας, υιοθέτησε το Γρηγοριανό ημερολόγιο.
Ωστόσο, είτε επειδή τα νέα άργησαν να φτάσουν σε όλα τα μέρη της Γαλλίας, είτε επειδή ορισμένοι δύστροποι αρνήθηκαν να συμμορφωθούν με τις προσταγές του βασιλιά, η 1η Απριλίου εξακολούθησε να αποτελεί γι’ αυτούς την ημέρα αλλαγής του έτους. Το γεγονός αυτό θεωρήθηκε από τους υπόλοιπους ως πείραγμα. Μάλιστα, στη διατήρηση του πειράγματος συνέβαλλαν και αρκετοί πιστοί στον Ερρίκο υπήκοοι, οι οποίοι φρόντιζαν να περιπαίζουν εκείνους που δεν ήθελαν να ακολουθήσουν την παπική εντολή, κάνοντας τους ψεύτικα ή αστεία πρωτοχρονιάτικα δώρα.
Το Γρηγοριανό ημερολόγιο δεν είχε γίνει δεκτό ούτε στην Αγγλία, μέχρι το 1752. Όμως, το έθιμο της Πρωταπριλιάς είχε ήδη εδραιωθεί. Ο Βρετανός συγγραφέας, ποιητής και φιλόσοφος Τζέφρυ Τσώσερ στο έργο του ”Οι Ιστορίες του Καντέρμπερυ” (The Canterbury Tales), το 1392, μας περιγράφει την πρώτη καταγεγραμμένη συσχέτιση της 1ης Απριλίου με το έθιμο του ξεγελάσματος. Η αλλαγή αυτή δημιούργησε προβλήματα στο λαό, καθώς ό,τι έχει σχέση με την οργάνωση του χρόνου δημιουργεί συναισθηματικές φορτίσεις και αντιδράσεις. Όσοι, λοιπόν, από τους υπηκόους του βασιλιά αποδέχτηκαν την ημερολογιακή αλλαγή, πείραζαν εκείνους που συνέχιζαν να τηρούν την παλιά πρωτοχρονιά (1η Απριλίου), λέγοντάς τους περιπαιχτικά ψέματα ή κάνοντάς τους ψεύτικα πρωτοχρονιάτικα δώρα.
Σύμφωνα με μία γερμανική εκδοχή, το 1530 στην αυτοκρατορική σύνοδο των εκλεκτόρων της Αυγούστης (Augsburg) αποφασίστηκε να κοπούν ενιαία νομίσματα για ολόκληρη τη γερμανική αυτοκρατορία την 1η Απριλίου.
Όμως λίγο πριν από την 1η Απριλίου αναβλήθηκε για τεχνικούς λόγους το εγχείρημα και οι κερδοσκόποι που είχαν ήδη επενδύσει σε αγορές έγιναν περίγελος σε ολόκληρη την αυτοκρατορία. Το φιάσκο αυτό χαράχθηκε στη συλλογική μνήμη και έκτοτε, λέει η παράδοση, η 1η Απριλίου είναι η «ημέρα του ψέματος».
Φωτογραφία: ΕΝΑΣ ΘΕΟΣ ΟΝΕΙΡΕΥΕΤΑΙ…Ο Φαύνος του Barberini, ο οποίος είναι μαρμάρινο αντίγραφο χάλκινου αγάλματος της Ελληνιστικής περιόδου που αναπαριστά έναν κοιμισμένο Σάτυρο.
Περισσότερα για την φωτογραφία>https://terrapapers.com/faun-barberini/
Πηγές:
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου