Λεωνίδας

Οι στενές, καυτές πύλες της αθανασίας

Τα στενά των Θερμοπυλών που το 480 π.Χ. ήταν πράγματι στενά, γνωστά για την μάχη των Θερμοπυλών. Η ονομασία της περιοχής όπως αναφέρει ο Ρωμαίος ιστορικός ΤΙΤΟΣ ΛΙΒΙΟΣ 59 π.Χ. οφείλεται στην ύπαρξη των θερμών ιαματικών πηγών που έρεαν ανάμεσα από το Στενό τις "Πύλες". Κατά την μυθολογία τις πηγές τις δημιούργησε ο Ήφαιστος, κατόπιν παράκλησης της Αθηνάς για να λούζεται εκεί ο Ηρακλής και να ξαναβρίσκει τις δυνάμεις του. Οι ιαματικές πηγές των Θερμοπυλών ήταν αφιερωμένες στον Ηρακλή και μάλιστα στην περιοχή υπήρχαν ιερό και βωμός αφιερωμένα στον ήρωα.

Η περιοχή των Θερμοπυλών υπήρξε διαχρονικά τόπος στρατηγικής σημασίας και πολεμικών συγκρούσεων, εφόσον αποτελούσε τη μοναδική από ξηρά βατή δίοδο επικοινωνίας της βόρειας με τη νότια Ελλάδα. Εκεί λοιπόν βρήκαν πολλοί Έλληνες, σε διάφορες εποχές δυνάμεις, όπως ο Ηρακλής, για να κάνουν τους άθλους που θα τους οδηγούσαν στην αθανασία.

Η σημασία της μάχης των Θερμοπυλών και του Λεωνίδα

Η σημασία της μάχης των Θερμοπυλών στη συνέχιση του ελληνικού πολιτισμού, ο οποίος αποτέλεσε το θεμέλιο του ευρωπαϊκού πολιτισμού, επισημάνθηκε από πολλούς ιστορικούς, αρκετοί από τους οποίους αναφέρουν ότι η Ελλάδα έσωσε τον ευρωπαϊκό πολιτισμό τη συγκεκριμένη ιστορική στιγμή. Με τον Λεωνίδα. Η μάχη των Θερμοπυλών που ο συμβολισμός της είναι διαχρονικός και πανανθρώπινος, είναι άλλη μια λαμπρή, συμμετοχική και ζωντανή ανάμνηση των ελληνικών αξιών. Αναδεικνύοντας τις έννοιες της ελευθερίας και των ιδεωδών της ατομικής και συλλογικής αξιοπρέπειας, που εδώ γεννήθηκαν, και χρέος όλων μας είναι να τις ξαναθυμίσουμε στο σύγχρονο Έλληνα και στην ανθρωπότητα ότι ο Λεωνίδας δεν είναι απλά μια περασμένη στιγμή της Ιστορίας, αλλά είναι ολοζώντανος στο εθνικό υποσεινίδητο

και φωνάζει δια μέσω των αιώνων:

„Ελλήνα, πρόβαλ' έξω, και το στήθος κράτα ενάντια στους οχτρούς.
Όπου αντίπαλοι καρτέρι στήνουν, ρίζωσε γερά“
Εννοεί την άμυνα ενάντια στους εχθρούς, όχι βέβαια μόνο σε στρατιωτικό πόλεμο, αλλά μεταφορικά και στην διαμάχη προς επιβίωση. Ο Έλλην άνθρωπος δεν επιτρέπεται να είναι παθητικό μέλος της κοινωνίας αλλά πρέπει να έχει ενεργή στάση καθώς είναι γόνος ανυπέρβλητης γενιάς, να γίνει αντάξιος των αρχαίων προγόνων.

Η μάχη των Θερμοπυλών

Με την εκστρατεία του Ξέρξη κατά της Ελλάδος ο οποίος συγκεντρώνει τον μεγαλύτερο στρατό της ανθρωπότητας μέχρι σήμερα, βρίσκεται σε θανάσιμο κίνδυνο η ελευθερία της Ελλάδος αλλά και η ελευθερία ολόκληρου του κόσμου όπως μας τον κληροδότησαν μερικοί ελάχιστοι κορυφαίοι αρχαίοι Έλληνες με δύναμη ψυχής, αυτοθυσία, και με φιλοπατρία κατάφεραν το ακατόρθωτο.

Πριν από την εκστρατεία του Ξέρξη οι Έλληνες έχουν προβάδισμα πληροφοριών!

Σπάρτη, πριν την εκστρατεία του Ξέρξη:

Η Γοργώ, σύζυγος του Λεωνίδα, περιώνυμος δια την πνευματικήν της ευστροφία, είναι η μοναδική που αναγνωρίζει ότι ο Δημάρατος, ο εξόριστος βασιλιάς της  Σπάρτης στην Περσία γνωρίζει τις μελέτες της εκστρατείας του Πέρση κατά της Ελλάδος και αποστέλλει κρυπτογράφημα στην Σπάρτη (δελτίον δίπτυχον) με  υπό κηρόν γλυφή γράμματα και συμβούλευσε τους Σπαρτιάτες να ξήσουν το κερί και να διαβάσουν τις πληροφορίες.

Όσοι ασχολήθηκαν με την τέχνη του πολέμου μπορούν να καταλάβουν ότι πριν από την ηρωική θυσία του Λεωνίδα, η γυναίκα του είχε είδη επέμβει δυναμικά στην ιστορία του Ελληνικού Έθνους.

Οι Πέρσες στα ελληνικά εδάφη και η Μακεδονία

Το  480 π.Χ. οι στρατιές του Ξέρξη έχουν περάσει τη Μακεδονία και πορεύονται προς τη Νότιο Ελλάδα. Η πλειοψηφία των πόλεων της κυρίως Ελλάδος έχουν ήδη «μηδίσει», αν όχι συστρατευθεί κιόλας με τους εισβολείς.

O βασιλιάς της Μακεδονίας Αλέξανδρος Α’ , γιος του Αμύντα, κατεβαίνει στην Αθήνα και προειδοποιεί ως Έλλην, καθώς λέει ό ίδιος σε λόγο του που έβγαλε στην Αθήνα, τους άλλους Έλληνες (Αθηναίους και Σπαρτιάτες ) για την πρόθεση εισβολής των Περσών στην Ελλάδα: «Άνδρες Αθηναίοι… Αυτός τε γαρ Έλλην γένος ειμί τω αρχαίον και αντ’ ελευθέρης δεδουλωμένην ουκ αν εθέλοιμι οράν τη Ελλάδα… Ειμί δε Αλέξανδρος ο Μακεδών.» = σε νέα Ελληνική «Άνδρες Αθηναίοι ….. Δεν θα έλεγα αυτά τα λόγια, αν δεν φρόντιζα υπερβολικά για όλη την Ελλάδα εν γένει, γιατί και εγώ είμαι Έλληνας από παλαιά και δε βαστά η ψυχή μου να βλέπω την Ελλάδα υποδουλωμένη αντί ελευθέρας»… (Ηρόδοτου Ιστορία, βιβλίο Θ’, 45).  

Οι Πέρσες , οι προδότες και οι χρησμοί.

Χωρίς να θέλουμε να υποβαθμίσουμε το τεράστιο πνευματικό έργο του μαντείου των Δελφών, ίσως σε κάποια στιγμή της Ιστορίας, αυτό είχε πέσει θύμα ξένων δυνάμεων...

Οι πανούργοι Πέρσες υποσχέθηκαν σε αριστοκρατικές φατρείες Ελλήνων εξουσία, πλούτο και επηρέασαν το Ιερατείον. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι το ότι ενώ οι Θεσσαλοί καθοδηγούν τους Πέρσες και καταστρέφουν ολόκληρη την περιοχή παρά τον Κηφησόν, μια μοίρα της πολεμικής στρατιάς των Περσών μεταβαίνει στους Δελφούς (;)και το μαντείο παραμένει άθικτο, καθώς και οι θησαυροί του. Η διάδοση του ιερατείου ότι τους έδιωξε ο Δίας με τους κεραυνούς του και άλλοι θεοί κατακρήμνισαν από τους βράχους τους Πέρσες μάλλον ύποπτη έως υβριστική θα μπορούσε να θεωρεί. Σίγουρα, κάθε πιστός κάθε εποχής καταλαβαίνει ότι δεν υπάρχει κανένας θεός που να σώζει μόνο ιερατεία και θησαυρούς. Στην μάχη των Θερμοπυλών, στο Αρτεμίσιο, στις Πλαταιές, δεν ρίχνουν βράχια και κεραυνούς οι θεοί…, η φιλοπατρία, η ανδρεία, η ανιδιοτελής αυτοθυσία, η ευστροφία των Ελλήνων είναι αυτή που κατακεραυνώνει τους Πέρσες. Διαβάσουμε στο Νεώτερον Εγκυκλοπαιδικόν Λεξικόν “Ηλίου”, τ. 7, σελ.155:“εννοείται  ότι το Ιερατείον κατόπιν (των γεγονότων) διάδωσε ότι ο Ζευς εξεδίωξε δια κεραυνών τους Πέρσας…“.

Κατά το 548 εκάει ο παμπάλαιος ναός του Απόλλωνος και η δαπάνη της ανοικοδόμησης υπολογίστηκε σε 300 τάλαντα εκ  των οποίων τα 75 έπρεπε να καταβάλουν οι Δελφοί, τα δε λοιπά οι Αμφικτύωνες (λοιποί Ελληνες). Οι Δελφοί όμως προς κάληψην του αναλογούντως προς αυτόύς μέρος (75 ταλάντων) απευθύνθηκαν στους συμπαθούντους ξένους (Αμμάσιος-Πέρση Κροισσου). Το 1/4 των χρημάτων είναι περσικά! 1 Τάλαντο κόστιζε 1 πλοίο. 300 κατασκευάστηκαν για τον ελληνικό στόλο μέσω Θεμιστοκλή και πολιτών. Με πόσα τάλαντα συνέσφερε το μαντείο;

Η Αθήνα και η Σπάρτη συμβουλεύθηκαν το μαντείο των Δελφών και έλαβαν τρομακτικές , αποκαρδιωτικές απαντήσεις. Αλλά ο Θεμιστοκλής επαγρυπνεί: Οργανώνει τους έμπιστους του υπό την ηγεσία του Τίμωνος, και επιχειρεί κάτι πρωτάκουστον: συλλαμβάνει καθ οδόν τους απεσταλμένους των Αθηναίων στους Δελφούς και τους αναγκάζει να επιστρέψουν στους Δελφούς και δια απειλών ακόμη απαιτεί νέον χρησμόν!

Οι Αθηναίοι, επέστρεψαν και ανακονωσαν στους Δελφούς ότι δεν μπορούσαν να δεχθούν τον χρησμό "φύγετε στα πέρατα του κόσμου",και είπαν στο μαντείο ότι θα παραμείνουν εκεί μέχρι να πεθάνουν, περιμένοντας ένα καλύτερο χρησμό.

Το μαντείο τότε τους έδωσε έναν καινούργιο χρησμό, ο οποίος έλεγε ότι "ένα ξύλινο τείχος θα επιζήσει από την καταστροφή της Αττικής" και "η θεϊκή Σαλαμίνα θα καταστρέψει τα παιδιά των γυναικών".

Θ’, 45). Στο συμβούλιο των Αθηναίων, ο Θεμιστοκλής αργότερα χρησιμοποιώντας επιχειρήματα είπε ότι τα ξύλινα τείχη ήταν ο στόλος τους και ότι αν ο θεός προφήτευε κακό για την Ελλάδα, δεν θα χρησιμοποιούσε ποτέ την λέξη "θεϊκή", αλλά την λέξη "ολέθρια" (σχετλίη). Η Πυθία δεν τόλμησε να διαψεύσει αλλά ούτε να επιβεβαιώσει την ερμηνεία αυτή. Αλλά και  οι Έφοροι στην Σπάρτη δεν υποστήριξαν τον Λεωνίδα με επαρκή στρατό, εξαιτίας των Καρνείων Εορτασμών (Εορτή προς τιμή του Καρνείου Απόλλωνα, διάρκειας 9 ημερών, κατά την οποία απαγορευότανε οι πολεμικές επιχειρήσεις), όπως ακριβώς 10 χρόνια προηγουμένως την ίδια ακριβώς ημερομηνία δεν έστειλαν εγκαίρως στρατό στην μάχη του Μαραθώνα…

Μήπως οι Πέρσες για αυτόν ακριβώς τον λόγο είχαν επιλέξει αυτές τις ημερομηνίες;

Οι θερμές πύλες της αθανασίας (Η μάχη των Θερμοπυλών )

Ο ελληνικός στρατός που σε αριθμούς ήταν ένα μικρό κλάσμα σε σχέση με τον υπέρογκο περσικό, κατόρθωσε να αναχαιτίσει την προέλαση του περσικού εκστρατευτικού σώματος για έξι ημέρες, αλλά πριν σκοτωθεί μέχρι και ο τελευταίος αμυνόμενος γίνεται κάτι απίστευτο, πρωτόγνωρο και ανεπανάληπτο στην Ιστορία!

Ο Ξέρξης παρακολουθεί τα γεγονότα και επίσημοι πρέσβεις του πηγαίνουν στον Λεωνίδα!

Ο μέγας πειρασμός του Λεωνίδα

-Ο Μέγας Βασιλεύς θαυμάζει την ανδρεία σου Λεωνίδα, και χαρίζει την ζωή σε εσένα και τους γενναίους σου!

-Αγνοείται ότι δεν παραδίδουμε τα όπλα;

-Κανείς δεν σου ζητάει τέτοιο πράγμα. Ο Ξέρξης σας αφίνει την τιμή των όπλων.

-Δεν παραδιδόμεθα έστω και πάνοπλοι.

-Δεν σας ζητάμε παρόμοιο πράγμα. Ο Ξέρξης σου προσφέρει σε σένα μόνο ω Λεωνίδα την κυριαρχίαν ολοκλήρου της Ελλάδος.

Δια μέσου των αιώνων, ανά την Ιστορίαν, ανά τον κόσμον ολόκληρο αντιλαλεί η φωνή του Λεωνίδα την απάντηση του οποίου κάθε ελεύθερος και πολιτισμένος άνθρωπος του πλανήτη, πολύ καλά γνωρίζει:

-Είπατε εις τον κύριον σας ότι προτιμώ να πεθάνω υπέρ της πατρίδος μου παρά να την υποδουλώσω!

Αδέσμευτος, αυθαίρετος ατίθασος αλλά πραγματικά ελεύθερος υψώνεται ο Λεωνίδας με τις ελληνικές αξίες που στολίζουν τον χαρακτήρα του, χάρις σε αυτές ζούμε σήμερα σαν Ελληνες.

Η μάχη στις Θερμοπύλες συνεχίζεται. Δυο αδέλφια του Ξέρξη σκοτώνονται. Είναι από τις σπάνιες στιγμές της περσικής ιστορίας όπου συγγενείς του βασιλέως επεμβένουν σε μάχη.

. Οι Πέρσες λυσσαλέα προσπαθούν να πάρουν το πτώμα του Λεωνίδα αλλά οι Έλληνες τέσσερις φορές του αντικρούουν.

Και οι Σπαρτιάτες του Λεωνίδα δεν είναι νεαροί, αλλά ώριμοι άνδρες και οι 300 άφησαν πίσω τους  μεγάλα παιδιά. Και πολέμησαν ακόμη και μετά που αχρηστεύτηκαν από την πολυχρησία τα δόρατα τους, -ακριβώς όπως αιώνες αργότερα το σπαθί του Αθανάσιου Διάκου,- με ότι είχαν διαθέσιμο.

Ο Εσταυρωμένος των Ελλήνων

Μετά τον θάνατο όλων των Ελλήνων ο Ξέρξης διατάζει να βρεθεί  το σώμα του Λεωνίδα, διατάζει να αποκεφαλιστεί και το σταυρώνει...Ο Λεωνίδας σταυρώθηκε και αποκεφαλίστηκε για σένα, για μένα για την ελευθερία της πατρίδος του, της πατρίδος μας, για τα ιδανικά της αρχαίας Ελλάδος τα οποία μέχρι σήμερα εμπλουτίζουν τον ελεύθερο κόσμο. Έδωσε την ζωή του όχι για κάποια αμφισβητούμενη σωτηρία, αλλά είναι Ασπίδα Σωτηρίας και παράδειγμα αυταπάρνησης στις γενιές που ακολουθούν.

Ο Στόχος του ηρωικού Λεωνίδα επιτεύχθηκε: Η πατρίδα νίκησε τον πόλεμο, κι ας έχασε μια μάχη, ας έχασε άνδρες ηρωικούς. Ο Αγώνας τους αυτός συγκλονίζει την ανθρωπότητα για περισσότερα από  2.500 χρόνια μέχρι σήμερα:
Η ανδρεία, το να βαδίζεις με αξιοπρέπεια και ομορφιά προς στο θάνατο για μια ανώτερη αξία, την πατρίδα σου.

Ο Σιμωνίδης, ο λυρικός ποιητής έγραψε:

Για κείνους που πέθαναν στις Θερμοπύλες, ένδοξη η τύχη, ωραίος ο θάνατος, βωμός ο τάφος, μνήμη παντοτινή αντί για θρήνος, κι η μοίρα τους αντικείμενο εγκωμίων. Σάβανο σαν κι αυτό μήτε η σαπίλα μήτε ο χρόνος ο πανδαμάτορας θα αμαυρώσει των γενναίων ανδρών. Και το μνήμα την καλή φήμη της Ελλάδας διάλεξε για ένοικό του. Μάρτυρας είναι ο Λεωνίδας, ο βασιλιάς της Σπάρτης, που μέγα στολίδι άφησε πίσω του την αρετή και δόξα αιώνια.

Ο "Πανάγιος" Τάφος

Σύμφωνα με μαρτυρία του Παυσανία, ο στρατηγός Παυσανίας σαράντα χρόνια μετά την ιστορική μάχη μετέφερε τα οστά του Λεωνίδα στην Σπάρτη όπου και υπάρχει μέχρι σήμερα ένας λιτός  τάφος, το Λεωνιδαίο,  ένα ναόμορφο οικοδόμημα όπου, σύμφωνα με την παράδοση, μεταφέρθηκαν και ετάφησαν τα οστά του ένδοξου βασιλιά που έχει χρονολογηθεί ότι κτίστηκε την εποχή της μάχης των Θερμοπυλών, και έχει συνδεθεί επί χιλιετηρίδες στην λαϊκή συνείδηση με τον Λεωνίδα, βρίσκεται κοντά στην μεγαλοπρεπή εκκλησία του Οσίου Νίκωνος του μετανοείτε…

ΠΑΥΣΑΝΙΟΥ ΕΛΛΑΔΟΣ ΠΕΡΙΗΓΗΣΕΩΣ ΛΑΛΩΝΙΚΑ.

ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ ΙΔ'

Τάφοι. Θεομηλίδα χωρίον. Λέσχη Κροτανῶν. Χιόνις. Θέτιδος ἱερόν. Πλατανιστᾶς χωρίον. Φοιβαῖον.

XIV. Ἐκ δὲ τῆς ἀγορᾶς πρὸς ἥλιον ἰόντι δυόμενον, τάφος κενὸς Βρασίδᾳ τῷ Τέλλιδος πεποίηται. Ἀπέχει δὲ οὐ πολὺ τοῦ τάφου τὸ θέατρον, λίθου λευκοῦ, θέας ἄξιον. Τοῦ θεάτρου δὲ ἀπαντικρὺ Παυσανίου τοῦ Πλαταιᾶσιν ἡγησαμένου μνῆμά ἐστι, τὸ δὲ ἕτερον Λεωνίδου· καὶ λόγους κατὰ ἔτος ἕκαστον ἐπ' αὐτοῖς λέγουσι, καὶ τιθέασιν ἀγῶνα, ἐν ᾧ πλὴν Σπαρτιατῶν ἄλλῳ γε οὐκ ἔστιν ἀγωνίζεσθαι. Τὰ δὲ ὀστᾶ τοῦ Λεωνίδου, τεσσαράκοντα ἔτεσιν ὕστερον ἀνελομένου ἐκ Θερμοπυλῶν τοῦ Παυσανίου κεῖται· [ἔστι] δὲ καὶ στήλη πατρόθεν τὰ ὀνόματα ἔχουσα, οἳ πρὸς Μήδους τὸν ἐν Θερμοπύλαις ἀγῶνα ὑπέμειναν.

Στο  ισλαμικό Ιράν, υπάρχουν στην νεκρόπολη Νάγκσε Ροστάμ που δεσπόζει στη πεδιάδα της Περσέπολης τέσσερις λαξεμένοι βασιλικοί τάφοι: του Ξέρξη Α΄, του Δαρείου Α΄, του Αρταξέρξη Α΄ και του Δαρείου Β...Οι Πέρσες αποδίδουν μέχρι σήμερα φόρους τιμής σε αυτούς.

Σύγχρονη Ιστορία

Ο Αλέξανδρος Υψηλάντης κηρύσσοντας τον αγώνα της Ελληνικής Ελευθερίας καλεί δια της επαναστατικής προκηρύξεως (24 Φεβρουαρίου 1821)« να δώσουν μάχη μεταξύ Θερμοπυλών και Μαραθώνος».

Και πράγματι, προς γενικήν κατάπληξην ο Αθανάσιος Διάκος εκ των πρώτων αρχηγών της Ελληνικής Απελευθερώσεως κρατεί την γέφυρα της Αλαμάνας εντός της Μαλίδος πεδιάδος, δηλαδή του θεάτρου του αγώνος του Λεωνίδα κατά του Ξέρξη και θυσιάζεται μαζί με τα παληκάρια του, αρνούμενος υποχώρηση κατά το παράδειγμα των Θερμοπυλομάχων.

Βιβλιογραφία: Ηρόδοτου Ιστορία βιβλίο Θ, Παυσανία Λακωνικά, Νεώτερον Εγκυκλοπαιδικόν Λεξικόν Ηλίου, Μεγάλη Ελληνική Εγκυκλοπαίδια Δρανδάκη, Ο αγών των Θερμοπυλών Β. Δασκαλάκη-Βιβλιοθήκη Ακαδημίας Αθηνών, Υπουργείο Πολιτισμού | Θερμοπύλες

Ν. Σάμιος