Η Μίλητος ως θεμέλιο του Υλισμού

  

 

Δεν είναι έκπληξη

 ότι ο γνωστότερος υλιστής της νέας εποχής, ο Κ. Marx έγραψε για την σύγκριση των θεωριών του Δημόκριτου και του Επίκουρου στην διδακτορική διατριβή του. Η διατριβή κατατέθηκε στο Πανεπιστήμιο της Ιένας στις 6 Απριλίου του 1841 και στις 15 του ίδιου μήνα ο Marx, 23 χρονών τότε, έλαβε το  διδακτορικό του δίπλωμα. Δημοσιεύουμε το πρώτο μέρος απο την διδακτορική διατριβή του K.Marx ΕΔΩ

 Η Μίλητος ως θεμέλιο του Υλισμού

Ο υλισμός γεννήθηκε ήδη κατά την αρχαιότητα, ενώ θεμελιωτής του αρχαίου υλισμού θεωρείται ο Θαλής ο Μιλήσιος (624-547 π.χ.χ.), ένας εκ των επτά σοφών της αρχαιότητας.

Ο Αναξίμανδρος (610-540π.χ.χ.) ήταν ο δεύτερος Μιλήσιος φιλόσοφος, συγγενής, μαθητής και διάδοχος της φιλοσοφικής σχολής της Μιλήτου. Θεωρούσε σαν πρώτη ύλη του κόσμου το άπειρο, μια απροσδιόριστη ύλη αγέννητη, άφθαρτη και αθάνατη, που βρίσκεται σε αιώνια και αδιάκοπη κίνηση. Από αυτήν την ύλη αποσπώνται τα αντίθετα που δημιουργούν τα αντικείμενα και τα φαινόμενα του κόσμου. Ο Αναξιμένης (586-525 π.χ.χ.) είναι ο τρίτος μεγάλος φιλόσοφος της Μιλήτου και μαθητής του Αναξίμανδρου .

Ο Ηράκλειτος (540-480 π.χ.χ) 

δέχεται τη συνεχή ροή στο Σύμπαν: "Τα αντίθετα ταυτίζονται με την αμοιβαία διαδοχή και αλλαγή. Όλα αλλάζουν και ανανεώνονται ποτέ δεν είναι ίδια, «τα πάντα ρει». Μόνο ο «λόγος» είναι σταθερός. Είναι ο εσωτερικός ρυθμός του κόσμου, που μεταβάλλεται σύμφωνα με τον αιώνιο Λόγο". Την τάξη αυτή του κόσμου σύμφωνα με τον Ηράκλειτο, δεν την δημιούργησε ούτε ο θεός ούτε οι άνθρωποι, αλλά υπήρχε πάντα και θα υπάρχει σαν ένα αιώνιο ζωντανό πυρ που ανάβει και σβήνει σύμφωνα με ορισμένα μέτρα (νόμοι). Σαν πρωταρχικό συστατικό του κόσμου δέχεται τη φωτιά (πυροκρατική φυσική θεωρία) που την ταυτίζει με την ψυχή (αείζωον πυρ) και αλληλοϋποκαθίσταται μέσα στη συνεχή ανακύκλωση των πάντων.

Ο Δημόκριτος (460-370 π.χ.χ) επίσης σπουδαίος υλιστής φιλόσοφος, χρησιμοποιώντας τη γνώση των προκατόχων του διαμόρφωσε την ατομική θεωρία. Τα αντικείμενα (η ύλη) αποτελούνται από πλήθος αόρατα μόρια-άτομα που είναι αιώνια, αμετάβλητα, άφθαρτα και αδιαίρετα (άτμητα), βρίσκονται σε διαρκή κίνηση και δημιουργούν στροβιλική κίνηση μέσα στο σύμπαν. Ο Επίκουρος (341-270 π.χ.χ.) ήταν Αθηναίος. Όπως και ο Δημόκριτος, δεχόταν ότι ο κόσμος αποτελείται από πολύ μικρές άτομες φύσεις, τα άτομα, που συνεχώς κινούνται και δε χάνονται ποτέ (είναι άφθαρτα) και έχουν διαφορετικό μέγεθος, βάρος και σχήμα. Δεχόταν το κενό (αναφή φύση) γιατί χωρίς αυτό δε θα μπορούσε να υπάρχει κίνηση. Όπως και ότι δεν υπάρχει τίποτα έξω από το σύμπαν, ούτε γεννιέται κάτι από το τίποτα.

Σημαντικοί υλιστές 

 φιλόσοφοι στα νεώτερα χρόνια υπήρξαν ο Μπαρούχ Σπινόζα, ο Ντενί Ντιντερό κατά την περίοδο του γαλλικού διαφωτισμού, λίγο αργότερα ο Καρλ Μαρξ, ο Φρίντριχ Ένγκελς κλπ. Η βασική αντίληψη του Μαρξ όσον αφορά την πρωταρχικότητα της ύλης, μπορεί να συνοψιστεί στο εξής παράθεμα: "Η διαλεκτική μου μέθοδος -γράφει ο Μαρξ- δεν είναι μόνο διαφορετική από εκεί­νη του Χέγκελ, αλλά είναι ακριβώς το αντίθετο της. Για τον Χέγκελ, η διαδικασία της νόησης –που με το όνομα “Ιδέα” το μετατρέπει σε αυθύπαρκτο υποκείμενο– είναι ο δημιουργός του πραγματικού κόσμου και ο πραγματικός κόσμος αποτελεί μονάχα την εξωτερική φαινομενική μορφή της ιδέας. Για εμένα αντίθετα, το ιδεατό δεν είναι τίποτε άλλο παρά ο υλικός κό­σμος όπως αντανακλάται στο ανθρώπινο μυαλό και μεταφράζεται σε μορφές σκέψης". Σημαντικοί σύγχρονοι υλιστές φιλόσοφοι στην Ελλάδα είναι ο Ευτύχης Μπιτσάκης, ο Γιώργος Ρούσης, ο Αλέξανδρος Χρύση ςκαι άλλοι.

Πηγή: Επεξεργασία κειμένου της ελληνικής Βικιπαίδειας