Πασόκος, ναζί και κομουνιστής ο Ι. Θ. Κακριδής …

Υπάρχει μια πολύ “διασκεδαστική” ιστοσελίδα γλωσσικού ενδιαφέροντος όπου η ρητορική του είναι “απολογητικού” χαρακτήρα  και λέγεται Κίνηση Πολιτών για την Επαναφορά του Πολυτονικού Συστήματος. Πρόκειται για μια καλοδουλεμένη σελίδα με πλουσιότατο όγκο πληροφοριών καθώς είναι χρήσιμη στο να θυμηθούμε τους κανόνες τονισμού και προσφέρει zip αρχεία για πολυτονικά πληκτρολόγια. Φυσικά, εστιάζω το θέμα στις απόψεις και τις επιχειρηματολογίες υπέρ τη χρήσης του πολυτονικού, αλλά ανακαλύπτω ένα τόσο άκομψο και σαθρό άρθρο που μας λέει πολλά για τις προθέσεις των δημιουργών της ιστοσελίδας. Κυρίως όμως, αφού αυτοαποκαλείται Κίνηση Πολιτών, δεν βλέπουμε πουθενά κάποια ονομαστική κατάσταση των γλωσσαμύντορων που θα προσέδιδε εγκυρότητα στο όλο εγχείρημα.

Στην ιστοσελίδα αυτή υπάρχει ένα ολόκληρο άρθρο για τη Δίκη των Τόνων, μια από τις λιγότερο γνωστές σελίδες για τις περιπέτειες του μονοτονικού. Ο Ιωάννης Κακριδής εκδίδει το 1939 την Ελληνική Κλασσική Παιδεία στο μονοτονικό σύστημα κι αυτό ξεσηκώνει τη μήνι της Φιλοσοφικής Σχολής. Έπρεπε να περιμένουν μέχρι να καταληφθεί η Αθήνα από τους Γερμανούς και το 1942 τον σέρνουν σε δίκη. Ο Ιωάννης Κακριδής έπεσε σχετικά στα μαλακά, με ποινή δύο μήνες προσωρινή απόλυση από τη Φιλοσοφική Σχολή. Στην Κατοχή, οι γλωσσαμύντορες βρήκαν ευκαιρία να προτάξουν το “εθνικό” ανάστημά τους – όταν γύρω τους πέθαινε κόσμος από τις κακουχίες και τις εκτελέσεις – οχυρωμένοι πίσω από την κατοχική κυβέρνηση για να υπερασπιστούν… δασείες και περισπωμένες.

Η Κίνηση Πολιτών για την Επαναφορά του Πολυτονικού Συστήματος στήνει μία φαιδρή άποψη για να δικαιολογήσει τα αδικαιολόγητα και να προσδώσει κύρος στην πολεμική της κατά του μονοτονικού μέσω μιας απίστευτης ακροβασίας:

Δὲν εἶναι τυχαῖο ὅτι αὐτὴ ἡ ἰδεολογικὴ ἀντιμετώπιση τῶν μετακλασσικῶν χρόνων συμπίπτει μὲ τὴ θεώρηση τῆς ἑλληνικῆς ἱστορίας ἀπὸ τὸν Χίτλερ, στὸ «Mein Kampf». Ὅτι δηλαδὴ ἡ Ἑλλάδα ἔδωσε τὰ φῶτα τοῦ πολιτισμοῦ κατὰ τὴ κλασσικὴ περίοδο καὶ μετὰ «ἔσβησε». Ἡ «Δίκη τῶν τόνων» ἔγινε τὸ 1942 καὶ φυσικὸ ἦταν νὰ ἐπηρρεασθεῖ ἀπὸ τὴν περιρρέουσα ἀτμόσφαιρα. Ἄλλωστε πολὺ συχνὰ καὶ ὁ Κακριδῆς καὶ οἱ συνήγοροί του ἀναφέρονται στὴ Γερμανία καὶ στοὺς Γερμανοὺς φιλολόγους. Μήπως λοιπὸν τὸ μονοτονικὸ πηγάζει ἀπὸ μίαν ναζιστικὴ θεώρηση τῆς ἑλληνικῆς ἱστορίας;
Σημειωτέον ἐπίσης ὅτι ὁ μεγάλος Wilamowitz ποὺ ἐκθειάζουν τόσο ὁ Κριαρᾶς καὶ οἱ συνήγοροί του ὅσο καὶ ὁ ὑπουργὸς Εὐθυμίου στὴν Βουλὴ τὸ 2003, θεωρεῖται ἀπὸ σύγχρονους μελετητὲς σὰν «ναζιστὴς πρὶν τὴν ὥρα του» καὶ «ὑπέρμαχος τῆς θεωρίας τῆς φυλετικῆς ὑγιεινῆς (Rassenhygiene)» [...] Ὁ χαρακτηρισμὸς τῶν τόνων ὡς «προσκτήματος» ἀπὸ τὸν κ. Εὐθυμίου θυμίζει ἔντονα τὴν ἔννοια τῆς φυλετικῆς πρόσμιξης ποὺ τόσο μισοῦσε ὁ Χίτλερ.

Οι απολογητές των τόνων, ουσιαστικά, μας λένε πως η… κατοχική κυβέρνηση έσυρε σε δίκη τους δήθεν φιλοναζιστές; Ή μήπως ακριβώς επειδή έπεσε στα μαλακά ο Κακριδής, αυτό σημαίνει πως τον “αθώωσε” η κατοχική κυβέρνηση; Τέτοιου είδους προκλητικές διατυπώσεις από ένα κίνημα (sic) εν έτει 2007, μάλλον προδίδουν αυτό που καταδικάζουν, τις στείρες Ἑλληνοχριστιανικές ἀκροδεξιές κορῶνες τους προκειμένου να μεταμφιεστούν ως θεματοφύλακες μιας παράδοσης τόσο άχρηστης όσο και της παιδείας του παπαγαλίζειν. Είναι ενδεικτική μία φράση τους:

Ὁ λαϊκισμὸς τοῦ Κακριδῆ εἶναι γνήσιος πρόδρομος αὐτοῦ τοῦ Πανελλήνιου Σοσιαλιστικοῦ Κινήματος.

Αν η πολυχιλιετής πορεία της ελληνικής γλώσσας επαφίεται στον κομματισμό κι όχι στη γλωσσολογική εξέλιξη, τότε καήκαμε. Στάχτη και μπούλμπερη οι αιτιάσεις των απολογητών των τόνων που μεταμφιέζουν τον Βιλάμοβιτς* (που πέθανε το 1931!) και τον Ι. Κακριδή ως… ναζιστές και πασόκου!

Ο Ι.Θ.Κακριδής ωστόσο υπήρξε και φιλόλογος που νοιάστηκε για τους νεότερους συναδέλφους του. Το έργο υποστήριξης της φιλολογίας στην Ελλάδα, έργο που η επίσημη πολιτεία δεν ανέλαβε, γιατί κυνηγούσε τους προοδευτικούς ανθρώπους και τα φράγκα, το ανέλαβε ο Ι.Θ.Κακριδής. Δημιούργησε τη "Βιβλιοθήκη του Φιλολόγου", μια σειρά από θεμελιώδεις μονογραφίες για την κατανόηση της γλώσσας και του πολιτισμού των αρχαίων Ελλήνων.
Μεταξύ αυτών το "Μεταφραστικό Πρόβλημα", τα "Ερμηνευτικά Σχόλια στον Επιτάφιο", τα "Ομηρικά Θέματα" και βεβαίως οι αποδόσεις στη νέα ελληνική των δύο επών του Ομήρου σε συνεργασία με τον Νίκο Καζαντζάκη και η πεντάτομη αρχαία ελληνική μυθολογία.
Ο Ιωάννης Κακριδής επιπρόσθετα αγωνίστηκε για να μη μεταβληθεί η φιλολογία και κατ' επέκταση η καλλιέργεια των Νεοελλήνων σε ένα αποστεωμένο και μουμιοποιημένο πτώμα.
Δυστυχώς δεν τα κατάφερε, αφού ο εγκυκλοπαιδισμός και η γνωσιοθηρία βασιλεύουν στην παιδαγωγική μέθοδο των περισσότερων φιλολόγων.

Θα ήταν ευχής έργο, κάποια στιγμή (και) η ελληνική Βικιπαίδεια να κάνει κάποια αναφορά, συζήτηση και για αυτόν το άνθρωπο...

Σημειώσεις:

*Ο Wilamowitz είναι ο κορυφαίος γερμανός φιλόλογος ανάλογου μεγέθους με τον δικό μας Ι. Συκουτρή, που και ο τελευταίος ήταν μαθητής του.

Σχετικοί δεσμοί

Κίνηση Πολιτῶν γιὰ τὴν Ἐπαναφορὰ τοῦ Πολυτονικοῦ Συστήματος

Η Δίκη των Τόνων, άρθρα: Ριζοσπάστης (μέσω ttsok), τα ΝΕΑ, εφημερίδα ΠΑΤΡΙΣ, Ελευθεροτυπία,

Ulrich von Wilamowitz-Moellendorff: Wikipedia, Κώστας Γεωργουσόπουλος (ΝΕΑ), η Αττική Τραγωδία (εξαιρετικό κείμενο του Βιλάμοβιτς, παρατιθέμενο -και μεταφρασμένο;- από τον Εκήβολο)

Νίκος Σαραντάκος: Δασείας καταίρεσις

Βιβλίο

Ιωάννου Κακριδή, η Δίκη των Τόνων, εκδόσεις Εστία

Πηγή 1 Πηγή 2