Tι μου τσαμπουνάς;

Ποιο άραγε ελληνικό μουσικό όργανο, με οξύ και διαπεραστικό ήχο, μας συνδέει πολιτισμικά με τη Φινλανδία, το Μπαχρέιν, το Κουβέιτ, τη Γαλλία και την Αίγυπτο; Οχι, δεν είναι η κιθάρα ή η λύρα. Ο αρχαίος άσκαυλος (ασκί + αυλός) ή φυσσαλίς είναι. Η γνωστή μας βορειοελλαδίτικη γκάιντα, η νησιώτικη τσαμπούνα, το ποντιακό τουλούμ, η κρητική ασκομαντούρα είναι με παραλλαγές ο συνδετικός κρίκος.  Η  τσαμπούνα στην αρχαία Ελλάδα ονομαζόταν ‘’συμφωνία’’ (η τσαμπούνα προέρχεται από την ιταλική λέξη "Ζampognia" η οποία με την σειρά της προήλθε από την ελληνική λέξη "συμφωνία").

Πρώτες μαρτυρίες, όσο αφορά τον άσκαυλο , από την αρχαία εποχή είναι αυτές του Αριστοφάνη (445 – 385 π.χ.χ.), 

 στην κωμωδία του Αριστοφάνη «Λυσιστράτη», έχουμε αναφορά για τον άσκαυλο ως φυσαλίδα:

«Λάκων: ὦ Πολυχαρείδα λαβὲ τὰ φυσατήρια,

ἵν᾽ ἐγὼ διποδιάξω τε κἀείσω καλὸν

ἐς τὼς Ἀσαναίως τε καὶ ἐς ἡμᾶς ἅμα.

Ἀθηναίος: λαβὲ δῆτα τὰς φυσαλλίδας πρὸς τῶν θεῶν,

ὡς ἥδομαί γ᾽ ὑμᾶς ὁρῶν ὀρχουμένους.»

του Χρυσοστόμου του Δίου ( περί τα 100 ), του Marcus Valerius Martialis (Ρωμ. Ποιητής 40 – 100 ) και του Gaius Suetonius Tronquillus (Ρωμ. Συγγραφέας 70 – 130 ). Ο τελευταίος μάλιστα στα συγγράμματα του ("De vita caesarum") αναφέρει τον Νέρωνα σαν μεγάλο άσκαυλίτη. Ο ίδιος και ο Marcus Valerius Martialis συνέχισαν να αναφέρουν τον άσκαυλο που δεν είναι τίποτα άλλο από την Γκαϊντα. Για το είδος της Γκάϊντας η του άσκαυλου όσο αφορά τον ήχο αναφέρει ο Αριστοφάνης ότι ήταν αραχνοειδής, συμφωνικός και εκστασιακος.