Διάταγμα των Μεδιολάνων -το διάταγμα της Ανεξιθρησκείας ; Κάτι δεν πάει καλά...

 

Το Πάνθεον της Ρώμης είναι αρχαία θρησκευτική κατασκευή η οποία βρίσκεται στην Piazza della Rotonda (Ρώμη). Κατασκευάστηκε ύστερα από εντολή του Αγρίππα κατά τον 1ο αιώνα π.x.x. και στον θριγκό φέρει την επιγραφή Marcus Agrippa Lucius filius, consul tertium, fecit, δηλ. ο Μάρκος Αγρίππας τού Λούκιου γιος, ύπατος για τρίτη φορά, το έκανε.

Στην αρχαία Ρώμη, η ρωμαϊκή θρησκεία, έχοντας δεχτεί ισχυρές  ελληνικές επιρροές, ήταν πολυθεϊστική (Ανεξιθρησκεία), μόνο Χριστιανισμός αποκαλείτο τότε νέα και βλαβερή(ολέθρια) δεισιδαιμονία (superstitio nova ac malefica, Σουητώνιος, Νέρων ) και superstitio illicita (παράνομη δεισιδαιμονία).

Βασικά, το Διάταγμα των Μεδιολάνων -το λεγόμενο διάταγμα της Ανεξιθρησκείας δεν περιέχει καμία ανεξιθρησκία  (προυπήρχε ανεξιθρησκεία), παρά μόνο την επιβολή του χριστιανισμού.

 Παραθέτουμε τό κείμενο τοῦ Διατάγματος

ἀπό τήν Ἐκκλησιαστική Ἱστορία τοῦ Εὐσεβίου καί τήν μεταφορά του στήν τρέχουσα γλώσσα γιά νά γίνουν κατανοητά τά νοήματά του καί ἀπό ἐκείνους πού δέν γνωρίζουν τά ἀρχαῖα ἑλληνικά. Ἡ μετάφραση ἔγινε ἀπό τόν Δρ. Θεολογίας Κωνσταντῖνο Σιαμάκη καί δημοσιεύεται στήν μελέτη «ἐξωχριστιανικές Μαρτυρίες γιά τόν Ἰησοῦ Χριστό» (ἔκδοση Ἱερᾶς Μητροπόλεως Ἐδέσσης, Θεσσαλονίκη 1995, σελ. 141-149) πού ἔλαβε ὑπ’ ὄψιν του καί τό κείμενο στή λατινική τοῦ Λακταντίου:

1. Ἐπειδή ἀπό παλιά κιόλας σκεφτόμασταν ὅτι δέν πρέπει ν’ ἀρνούμαστε τήν ἐλευθερία τῆς θρησκείας, ἀλλά πρέπει νά δοθῇ ἐξουσία στήν σκέψι καί στή βούλησι τοῦ καθενός νά ἐπιμελῆται τά θεῖα πράγματα ὅπως ὁ ἴδιος θέλει, εἴχαμε διατάξει καί γιά τούς Χριστιανούς νά μποροῦν νά τηροῦν τήν πίστι τῆς ἐπιλογῆς των καί τῆς θρησκείας των.  

2. ἐπειδή ὅμως στό κείμενο ἐκεῖνο, μέ τό ὁποῖο τούς δόθηκε ἡ ἐλευθερία αὐτή, ἀποδείχτηκε σαφῶς ὅτι εἶχαν προστεθῇ πολλές καί διαφορετικές ἀπόψεις, γι’ αὐτό ἴσως μετά ἀπό λίγο μερικοί παρεμποδίζονταν ἀπό τόν τρόπο ζωῆς ἐκεῖνο.

3. Ὅταν ἀπό καλή τύχη ἐγώ ὁ Αὔγουστος Κωνσταντῖνος κι ἐγώ ὁ Αὔγουστος Λικίνιος συναντηθήκαμε στό Μεδιολάνο καί συζητήσαμε ὅλα ὅσα ἀφωροῦσαν στήν ὠφέλεια καί τή χρησιμότητα τοῦ κοινοῦ, ἀνάμεσα στ’ ἄλλα πού μᾶς φαίνονταν ὅτι θά εἶναι πολύ ὠφέλιμα σέ ὅλους, κρίναμε ὅτι πρέπει νά δώσουμε προτεραιότητα σ’ ἐκεῖνα στά ὁποῖα περιλαμβανόταν ἡ εὐλάβεια καί τό σέβας πρός τό θεῖο, δηλαδή νά δώσουμε καί στούς Χριστιανούς καί σ’ ὅλους ἐλεύθερη ἐπιλογή τοῦ ν’ ἀκολουθοῦν ὅποια θρησκεία θελήσουν, ὥστε, ὅ, τι θεῖο καί οὐράνιο πρᾶγμα ὑπάρχει τέλος πάντων, νά καταστῇ δυνατόν νά εἶναι εὐμενές σ’ ἐμᾶς καί σ’ ὅλους ὅσοι διατελοῦν κάτω ἀπό τήν ἐξουσία μας.

   4. Μέ ὑγιές λοιπόν καί ὀρθότατο σκεπτικό θεσπίσαμε τή βούλησι αὐτή· σέ κανέναν ἀπολύτως νά μήν ἀρνούμαστε τήν ἐξουσία νά ἐπιλέγῃ καί ν’ ἀκολοθῇ τόν τρόπο ζωῆς ἤ θρησκεία τῶν Χριστιανῶν, καί νά δοθῇ στόν καθένα ἡ ἐξουσία νά δίνῃ τή διάνοιά του στή θρησκεία ἐκείνη τήν ὁποία ὁ ἴδιος νομίζει ὅτι τοῦ ταιριάζει· γιά νά μπορεῖ τό θεῖο νά μᾶς προσφέρῃ σέ ὅλα τή συνηθισμένη φροντίδα καί καλοκαγαθία του.

5. καί ἦταν φυσικό ν’ ἀποφασίσουμε νά τά γράψουμε αὐτά, ὥστε, ἀφοῦ ἀφαιρεθοῦν ἐντελῶς οἱ ἐπιλογές, πού περιέχονται μέσα στά κατά τό παρελθόν σταλμένα πρός τήν ἀφοσίωσί σου γράμματά μας τά σχετικά μέ τούς Χριστιανούς, {καί ὅσα φαίνονταιν ὅτι εἶναι πολύ σκαιά καί ξένα  πρός τήν πρᾳότητά μας, αὐτά ν’ ἀφαιρεθοῦν}, στό ἑξῆς ὁ καθένας ἀπ’ αὐτούς πού κάνουν τήν ἴδια ἐπιλογή, νά ἔχουν δηλαδή τή θρησκεία τῶν Χριστιανῶν, νά κάνῃ αὐτό ἀκριβῶς ἐλευθέρως καί ἁπλῶς, χωρίς καμμιά ἐνόχλησι.

6. κρίναμε δέ ὅτι αὐτά πρέπει νά τά δήλωσουμε πληρέστατα στήν ἐπιμέλειά σου, γιά νά ξέρῃς ὅτι ἐμεῖς δώσαμε στούς Χριστιανούς ἐλεύθερη κι ἀπόλυτη τήν ἐξουσία ν’ ἀσκοῦν τή θρησκεία τους.

7. ἐπειδή ἡ ἀφοσίωσί σου βλέπει ὅτι αὐτό ἀκριβῶς τό χαρίσαμε σ’ αὐτούς ἐξ ὁλοκλήρου, «κατανοεῖ» ὅτι ἡ ἐξουσία ν’ ἀσκοῦν τόν τρόπο ζωῆς καί τήν θρησκεία {τους} πού θέλουν δόθηκε καί σ’ ἄλλους, πρᾶγμα πού εἶναι φανερό ὅτι γίνεται, γιά νά ἠρεμήσουν οἱ καιροί μας · γιά νά ἔχῃ ὁ καθένας τήν ἐξουσία νά ἐπιλέγῃ καί ν’ ἀκολουθῇ  ὅποια «θρησκεία» θέλει. κι αὐτό τό κάναμε, γιά νά μή νομισθῇ ἀπό καμμιά τιμή καί θρησκεία ὅτι ἐμεῖς τή μειώσαμε σέ κάτι.

8. Θεσπίζουμε δέ εἰδικά γιά τούς Χριστιανούς ἐκτός ἀπό τά ἄλλα καί τοῦτο· τούς χώρους των, ὅπου πρῶτα συνήθιζον νά συναθροίζωνται, γιά τούς ὁποίους καί στά γράμματα πού ἔχουν σταλῆ {παλιότερα} πρός τήν ἀφοσίωσί σου ὑπῆρξε κατά τό παρελθόν ἄλλη διατύπωσι, ἄν μερικοί φαίνωνται ὅτι τούς ἀγόρασαν ἤ ἀπό τό δικό μας ταμεῖο ἤ ἀπό κάποιο ἄλλο, νά τούς ἐπιστρέψουν στούς ἴδιους Χριστιανούς χωρίς χρήματα καί χωρίς καμμιά ἀπαίτησι τοῦ ἀντιτίμου των, ἀφοῦ ἀπορριφθῇ κάθε ἀμέλεια καί ἀμφισβήτησι· κι ἄν μερικοί ἔτυχε νά πάρουν τέτοιους χώρους σά δῶρο, τά ταχύτερο νά τούς ἐπιστρέψουν στούς ἴδιους τούς Χριστιανούς.

9. ἔτσι ὥστε, ἄν αὐτοί πού τούς ἀγόρασαν ἤ ἐκεῖνοι πού τούς πῆραν σά δωρεά ζητοῦν κάτι ἀπό τήν καλοκαγαθία μας, νά προσέλθουν στόν τοπικό δικαστικό ἔπαρχο, γιά νά ληφθῇ καί γι’ αὐτούς πρόνοια ἀπό τήν δική μας ἐπιείκεια. ὅλοι αὐτοί οἱ χῶροι πρέπει νά παραδοθοῦν πάραυτα στό σῶμα τῶν Χριστιανῶν μέ τη φροντίδα σου χωρίς καμμία χρονοτριβή.

10. κι ἐπειδή ἔγινε γνωστό ὅτι οἱ ἴδιοι Χριστιανοί εἶχαν ὄχι μόνο τούς χώρους ἐκείνους, ὅπου συνήθιζαν νά συναθροίζωνται, ἀλλά καί ἄλλους πού ἀνῆκαν ὄχο στόν καθένα ἀπ’ αὐτούς ἀλλά στήν ἰδιοκτησία τοῦ σώματός των, δηλαδή τῶν Χριστιανῶν, ὅλους αὐτούς τούς χώρους σύμφωνα μέ τόν προειρημένο νόμο, χωρίς καμμία ἀπολύτως ἀμφισβήτησι, θά διατάξῃς νά τούς ἐπιστρέψουν στούς ἴδιους τούς Χριστιανούς, δηλαδή στό σῶμα καί στή σύνοδό τους· καί νά τηρηθῇ φυσικά ἡ προειρημένη τακτική· αὐτοί δηλαδή πού θά τούς ἐπιστρέψουν χωρίς ἀντίτιμο, ὅπως εἴπαμε προηγουμένως, νά μποροῦν νά ἐλπίζουν τήν ἀποζημίωσί τους ἐκ μέρους τῆς καλοκαγαθίας μας.

11. σ’ ὅλ’ αὐτά ὀφείλεις νά προσφέρῃς στό προειρημένο σῶμα τῶν Χριστιανῶν τή φροντίδα σου μέ πολλή δύναμι, γιά νά ἐφαρμοσθῇ ἡ διαταγή μας τό ταχύτερο, ὥστε καί στό θέμα αὐτό χάρι στήν ἐπιείκειά μας νά ληφθῇ πρόνοια γιά τήν κοινή καί δημόσια ἠρεμία.

12. διότι, ὅπως λέχθηκε καί παραπάνω, μ’ αὐτό τό σκεπτικό «θέλουμε» ἡ θεία φροντίδα πού μᾶς περιβάλλει, τῆς ὁποίας πεῖρα λάβαμε ἤδη σέ πολλές καταστάσεις, νά μᾶς μείνῃ σίγουρη γιά πάντα.

13. Γιά νά καταστῇ δέ δυνατόν ἡ διατύπωσι αὐτῆς τῆς νομοθεσίας μας καί καλοκαγαθίας νά ἔρθῃ εἰς γνῶσι ὅλων,  εἶναι εὐνόητο ὅτι, πρίν ἀπό τό δικό σου διάταγμα, θά δημοσιεύσεις παντοῦ καί θά φέρῃς εἰς γνῶσι ὅλων αὐτό τό γράμμα μας, ὥστε νά μήν καταστῇ δυνατόν νά μείνῃ κρυμμένη ἀπό κανέναν ἡ νομοθεσία τῆς καλοκαγαθίας μας αὐτῆς.