Ελίκη. Στο έλεος του Ποσειδώνα.

 Ένα από τα γοητευτικότερα μυστήρια της ελληνικής αρχαιολογίας είναι οι πόλεις που καλύφθηκαν από μετασεισμικά τσουνάμι: η Ελίκη στην Πελοπόννησο.

MΙΑ ΝΥΧΤΑ 

Πριν από σχεδόν 2.500 χρόνια, οι κάτοικοι της Ελίκης, μιας πόλης στη βόρεια Πελοπόννησο, είχαν μαζευτεί στα σπίτια τους. Ίσως να ξεκουράζονταν με ένα ποτήρι αραιωμένου κρασιού στο χέρι ή να κοιμόντουσαν ήδη, έχοντας περάσει τη μέρα τους για δουλειές στην πολυσύχναστη πόλη. Κάποιοι θα είπαν πάει σίγουρα στην αγορά, να πουλήσουν ή να αγοράσουν προϊόντα από τους κοντινούς αγρούς ή να διαλέξουν αγαθά μεταφερμένα εδώ από αγορές ξένες. Κάποιοι μπορεί να  επισκέφθηκαν τον περίφημο ναό του Ποσειδώνα,  ή να είχαν προπονηθεί στο γυμναστήριο. Άλλοι ίσως ασχολήθηκαν με τις καθημερινές υποθέσεις της πόλης, τα αστικά και πολιτικά ζητήματα της Ελίκης. Αυτή η νύχτα, όμως, θα ήταν η τελευταία τους.

Καθώς κοιμόντουσαν, ένας τρομερός σεισμός έπληξε την περιοχή, γκρεμίζοντας τα κτίρια και σκοτώνοντας τους κατοίκους. Μετά, μια νέα συμφορά επακολούθησε: ένα πελώριο υδάτινο κύμα θα σκέπαζε ολόκληρη την πόλη. Οι κάτοικοι εξαφανίστηκαν όλοι ανεξαιρέτως από προσώπου γής . Μια ομάδα διάσωσης 2.000 ανδρών που κατέφτασε από γειτονικές πόλεις δεν βρήκε ούτε ένα νεκρό σώμα. Η κοντινή πόλη Boύρα θα είχε εξαφανιστεί επίσης από τον χάρτη.

Καθώς κοιμόντουσαν, ένας τρομερός σεισμός έπληξε την περιοχή, γκρεμίζοντας τα κτίρια και σκοτώνοντας

τους κατοίκους. Μετά, μια νέα συμφορά επακολούθησε: ένα πελώριο υδάτινο κύμα θα σκέπαζε ολόκληρη την πόλη. Οι κάτοικοι εξαφανίστηκαν όλοι ανεξαιρέτως από προσώπου γής . Μια ομάδα διάσωσης 2.000 ανδρών που κατέφτασε από γειτονικές πόλεις δεν βρήκε ούτε ένα νεκρό σώμα.

Η ιστορία της καταστροφής της κλασικής Ελίκης το 373 π.x.x.

 διαδόθηκε από στόμα σε στόμα σε ολόκληρη την ελληνική επικράτεια. Ήταν ακόμη νωπή στη μνήμη, όταν ο Αριστοτέλης (384-322 π.x.x.) έγραψε γι' αυτήν στα Μετεωρολογικά του, ένα βιβλίο σχετικό όχι μόνο για την ατμόσφαιρα και τα καιρικά φαινόμενα, αλλά και γενικότερα για αυτό που θα μπορούσαμε να ονομάσουμε γεωλογικές διεργασίες, συμπεριλαμβανομένων των σεισμών και των τσουνάμι. Η Ελίκη μνημονεύτηκε και συζητήθηκε για αιώνες από Έλληνες και Ρωμαίους συγγραφείς. Αλλά καθώς οι αιώνες περνούσαν και η ακρογιαλιά μετατοπιζόταν, η τοποθεσία της κάποτε μεγάλης πόλης λησμονήθηκε. Η αναζήτηση αυτής της πόλης γοητεύει τώρα ξανά τους σύγχρονους αρχαιολόγους, για πάνω από 50 χρόνια.

Η έρευνα τού τι συνέβη στην Ελίκη απαιτεί την εξέταση ποικίλων στοιχείων―  αρχαίων κειμένων, αρχαιολογικών ευρημάτων και γεωλογικών μελετών. Αυτή η έρευνα μας βοηθά να μάθουμε πώς έγινε εκείνη η μοιραία καταστροφή, αλλά επίσης μας βοηθά να ανακαλύψουμε τον τρόπο με τον οποίο οι αρχαίοι Έλληνες και οι Ρωμαίοι αντιλαμβανόντουσαν την λειτουργεία του κόσμου.

Η Ελίκη ήταν παλιά και σημαντική πόλη, που βρισκόταν σε ένα εύφορο δέλτα στη βόρεια ακτή της Πελοποννήσου, ανάμεσα στον Σελινούντα και τον Κερυνίτη ποταμό. Ήταν η κορυφαία πόλη της Αχαϊκής Συμπολιτείας, μιας συνομοσπονδίας πόλεων-κρατών, και αποτελούσε για αιώνες σημαντικό κέντρο λατρείας του Ποσειδώνα.  Ο Όμηρος αναφέρει "τα πολλά και πλούσια αφιερώματα" που προσφέρονταν στον "κοσμοσείστη" στην Ελίκη, ενώ οι αρχαιολόγοι έχουν βρει ίχνη ενός ιερού που χρονολογείται από το 700 π.x.x. περίπου. Η μόνη σύγχρονη πηγή που διασώζεται είναι ο Αριστοτέλης, ο οποίος αναφέρει ελάχιστα πράγματα εκτός από το ότι υπήρξε ένας σεισμός που ακολουθήθηκε από κύμα. Η επόμενη πηγή που διαθέτουμε είναι ένας άλλος ιστορικός, ο Πολύβιος (περίπου 200-118 π.χ.χ.), ο οποίος σημειώνει ότι η Ελίκη είχε "κατακλυστεί από τη θάλασσα". Αλλά κατοπινότερες πηγές έχουν να πουν πολύ περισσότερες λεπτομέρειες.

Τι ακριβώς συνέβη στην αρχαία Ελίκη δεν είναι σαφές, παρά τα 50 και πλέον χρόνια έρευνας από αρχαιολόγους και γεωλόγους. Μπορούμε όμως να είμαστε σίγουροι ότι υπήρξε μια καταστροφή που ισοπέδωσε την πόλη και αφάνισε πολλούς κατοίκους. 

 Τι προκάλεσε αυτόν τον θεϊκό αποκαθαρμό του τόπου; Σύμφωνα με μία εκδοχή,  οι Έλληνες  δεν είχαν τον απαιτούμενο σεβασμό στον Ποσειδώνα, αν και τους είχε προειδοποιήσει-υπάρχει η ανάλογη προφητεία (αναφέρει ο Διόδωρος ο Σικελιώτης)-, και έτσι παραμένει μέχρι νεωτέρας μελέτης άγνωστο αν πλήρωσαν με αυτό τον τρόπο την ασέβεια τους στους πατρώους Θεούς και Θεές. -

Ολόκληρο το άρθρο ΕΔΩ