Την Κυπρογεννημένη την Κυθέρεια(1) θα υμνήσω:
Οι φωνές των ανθρώπων της Κύπρου πολλές φορές υμνούν τον Κινύρα, τον οποίον αγάπησε δοξασμένα ο χρυσοχαίτης Απόλλων, τον υπάκουο ιερέα της Αφροδίτης..Πίνδαρος, στην Πυθική Ωδή 2
Σε κάποιο άρθρο αναφέρθηκαν οι υποθέσεις πως η Κύπρος πήρε το όνομά της από το φυτό κύπρος (χέννα) ή από μια πόλη στα βόρεια της Κύπρου, που έφερε το ίδιο όνομα μ' αυτήν. Στο άρθρο μας, θα αναφερθούμε στο ενδεχόμενο το νησί μας να βαφτίστηκε από επίθετο της θεάς Αφροδίτης, το «Κυπρίς» ή «Κύπρα», αλλά και στο ενδεχόμενο να πήρε το όνομά της από το γιο ή την κόρη του μυθικού Κινύρα.
Με την ονομασία Κύπρος γνώριζαν το νησί οι αρχαίοι Έλληνες -αλλά και άλλοι λαοί- από τα Ομηρικά έπη. Ο ίδιος ο επικός ποιητής αναφέρει στην Ιλιάδα και την Οδύσσεια το νησί Κύπρον και τη θεά του νησιού, Αφροδίτη, την ονομάζει πάρα πολλές φορές Κύπριδα (Κυπριώτισσα): «Μούσα μοι έννεπε έργα πολυχρύσου Αφροδίτης Κύπριδος» (Μούσα ψάλε μου τα έργα της χρυσοστόλιστης Αφροδίτης της Κύπριας). Έτσι, με τον ελληνικό αποικισμό, επιβλήθηκε και η ονομασία με την οποία το νησί ήταν γνωστό στους Αχαιούς και Μυκηναίους. Μολονότι τα επίθετα που αποδόθηκαν στη θεά του Έρωτα, η θεά ταυτίστηκε περισσότερο με την Πάφο και τον Έρωτα· όπως είναι γνωστό, ιερά της Αφροδίτης υπήρχαν σε όλη την Κύπρο, με κέντρο λατρείας την Παλαίπαφο, κατά τον Ησύχιο τον «ομφαλό της γης».
Ιδιαίτερα ο Ζωναράς και ο Νόννος πρεσβεύουν πως το νησί χρωστάει το όνομά του στη θεά Κύπριδα, αλλά - όπως εύστοχα παρατηρεί ο Ιάκωβος Ραγκαβής - μάλλον το επίθετο αποδόθηκε στην όμορφη θεά λόγω της λατρείας της στην Κύπρο, όχι το αντίθετο. Πρόσφατα, ο γλωσσολόγος Μενέλαος Χριστοδούλου κατάθεσε μια αρκετά ενδιαφέρουσα πρόταση για την προέλευση του ονόματος του νησιού μας, που σχετίζει το όνομα του νησιού με τη θεά του, την Αφροδίτη: Στην αρχαία Ιταλία λατρευόταν μια θεά που ταυτιζόταν με την Ήρα των Ελλήνων και την Juno των Ρωμαίων, η οποία ήταν γνωστή με το όνομα Κύπρα. Ο Στράβωνας μας αναφέρει σχετικά: «Εφεξής δε το της Κύπρας ιερόν, Τυρρήνων ίδρυμα και κτίσμα, την δ' Ήραν εκείνοι Κύπραν καλούσιν» (Κατόπιν δε το ιερό της Κύπρας, κτίσμα και βωμός των Τυρρήνων, την Ήρα μάλιστα εκείνοι καλούν Κύπρα).
Πρόσφατα, ανακαλύφθηκε μια ουμβρική επιγραφή που γράφει στη γενική cubrar matris (αγαπητή μητέρα), κάνοντάς μας να εξάγουμε το συμπέρασμα ότι το Κύπρα είναι επίθετο και σημαίνει αγαπητή· η ετυμολογική της συγγένεια με το λατινικό cupio (αγαπώ, επιθυμώ, ποθώ) και το cupido (έρωτας), μας επιβεβαιώνουν ότι από το Κύπρα έχουμε το επίθετο Κυπρίς (θεά της Αγάπης), επίθετο που αποδίδεται στην Αφροδίτη. Μιας και σχετίζεται άμεσα με το νησί μας, μπορούμε να δεχθούμε τη σχέση Κύπρα > Κυπρίς > Κύπρος και να ερμηνεύσουμε ότι το Κύπρος μπορεί να σημαίνει «Αγαπητό Νησί» ή «Νήσος της Αγάπης». Η θεωρία αυτή τα τελευταία χρόνια έχει κερδίσει αρκετό έδαφος στον κόσμο των μελετητών, καθώς - μετά από τη σχεδόν πρόδηλη ερμηνεία πως το Κύπρος προέρχεται από το χαλκό - αποτελεί την πλέον αποδεκτή ερμηνεία για την ετυμολογία του ονόματος του νησιού μας.
Παλαιότερα, η ονομασία του νησιού - όπως είθισται - συσχετίστηκε με ένα μυθικό πρόσωπο που έφερε το όνομα αυτό. Έτσι, «εφευρέθηκε» ο γιος ή η κόρη (τόση ασυμφωνία υπήρχε) του μυθικού βασιλιά Κινύρα που λεγόταν Κύπρος, απ' όπου και το νησί - σύμφωνα μ' αυτή την ερμηνεία - πήρε το όνομά του. Ο Ευστάθιος αναφέρει ότι ο Κύπρος ήταν ο γιος του Κινύρα: «τίνες δε φάσι Κύπρον κληθήναι αυτήν από Κύπρου, υιού Κινύρου» (μερικοί λένε ότι την ονόμασαν Κύπρο από το γιο του Κινύρα), ενώ ο Φιλοστέφανος αναφέρει ότι η Κύπρος ήταν η κόρη του βασιλια, όπως επίσης και ο Κωνσταντίνος Πορφυρογέννητος: «Κύπρος εκλήθη από Κύπρου της θυγατρός του Κινύρου ή της Βύβλου και Αφροδίτης» (Η Κύπρος ονομάστηκε από την Κύπρο, την κόρη του Κινύρα ή την [κόρη] του Βύβλου και της Αφροδίτης).
Το ίδιο αναφέρει και ο Στέφανος Βυζάντιος, ο οποίος όμως μπλέκει και μια δεύτερη ερμηνεία, την οποία έχουμε αναλύσει στο προηγούμενο άρθρο: «Κύπρος εκλήθη από Κύπρου της θυγατρός Κινύρου ή από φυομένου άνθους κύπρου». Ο Κινύρας είναι μεν ιστορικό πρόσωπο - μνημονεύεται και από τον Όμηρο, αλλά η γενεαλογία του χάνεται σε μύθους της αρχαιότητας· φέρεται ως βασιλιάς όχι μόνο της Πάφου, αλλά ολόκληρης της Κύπρου.
O Κινύρας που αναφέρεται στον στίχο 20 της ΡΑΨΩΔΙΑΣ Λ της ΙΛΙΑΔΑΣ, ήταν βασιλιάς της ΠΑΦΟΥ ή και της Κύπρου. Πρώτος αγαπημένος ιερέας της ΑΦΡΟΔΙΤΗΣ και ο ιδρυτής του περίφημου ναού της στην Πάφο, γενάρχης της ιερατικής οικογένειας των Κινυραδών και επιδέξιος μουσικός. Ήταν παροιμιώδης για τον πλούτο του και την ομορφιά του. Ηταν επίσης περίφημος μεταλλουργός. Στον Αγαμέμνονα δώρησε έναν σπουδαίο θώρακα. Θεωρείται γιος του Πυγμαλίωνα, ερωμένος του Απόλλωνα και πατέρας του ΑΔΩΝΗ, τον οποίο γέννησε με την κόρη του, την Μύρρα.
Ενα κείμενο με τίτλο Σχόλια στον Διονύσιο τον Περιηγητή, μας λέει:
Ο γιος του Πανδίονα και της Ερσης, ο Κέφαλος, μετοίκησε στην Ασία όπου απέκτησε δυο γιους, τον Αώο και τον Πάφο. Ο δεύτερος πέρασε την θάλασσα και έφτασε στην Κύπρο όπου έκτισε την ομώνυμη πόλη, την Πάφο. Ο γιος του ήταν ο Κινύρας.
Στην Κύπρο έφτασε και ο Φοίνικας Πυγμαλίων, ο οποίος είχε κόρη την Θυμαρέτη. Αυτήν παντρεύτηκε ο Κινύρας και απέκτησαν δυο γιους, τον Οξύπορο και τον Αδωνη, ο οποίος πέθανε από δάγκωμα αγριογούρουνου.
Ο Κινύρας τότε διέδωσε πως τον γιο του τον άρπαξε η θεά Αφροδίτη, και παίρνοντας το νεκρό τον μετέφερε στην πόλη Βύβλο της Φοινίκης όπου τον έθαψε κοντά στον ποταμό που από τότε ονομάστηκε Αδωνις.
[Σχόλια στον Διονύσιο περιηγητή, Σχόλιο 8]
Η κινύρα: έγχορδο όργανο με δέκα χορδές, όπως η κιθάρα· παιζόταν με πλήκτρο ή και απευθείας με τα δάχτυλα. Συνδεόταν με πένθιμη μουσική· το ρήμα κινύρω ή κινύρομαι σήμαινε θρηνώ· Ησ.: "κινύρειν· θρηνείν, κλαίειν". Η Σούδα συνδέει το όνομα κινύρα με τον μυθικό βασιλιά της Πάφου στην Κύπρο· όπως λέει (η Σούδα), ο βασιλιάς, επειδή διαγωνίστηκε χωρίς επιτυχία με τον Απόλλωνα, πήρε το παρατσούκλι Κινύρας από το όργανο κινύρα. Η εκδοχή ότι η κινύρα ήταν ασιατικής ή εβραϊκής καταγωγής είναι κάτι περισσότερο από εσφαλμένη.· Το εβραϊκό κίννορ, ένα συγγενικό όνομα, ήταν μια κιθάρα με δέκα χορδές και παιζόταν με πλήκτρο (πρβ. Sachs Ιστορ.Μουσ. Οργ. 107) Η λέξη κινύρα προέρχεται από το ελληνικό ρήμα ΚΙΝΩ γιατί τα έγχορδα όργαναπαράγουν ήχο με την ΚΙΝΗΣΗ των χορδών τους. Βλ. επίσης τις λέξεις : κίνυμαι = πορεύομαι, κινούμαι, κινύσσομαι = ταλαντεύομαι.
. Η Σούδα λέει απλά: "κινύρα· όργανον μουσικόν ή κιθάρα· από του κινείν τα νεύρα" (κινύρα· μουσικό όργανο ή κιθάρα· από το [ρήμα] κινώ [θέτω σε δόνηση] τις χορδές). Και ο Ησύχιος επίσης γράφει: "κινύρα· όργανον μουσικόν, κιθάρα". H λέξη κινυρός σήμαινε θρηνητικός, θλιμμένος. Πρβ. Σούδα στη λ. κινύρα ("κινύρα· κινυρόμεθα, κινυρομένη").
Η Xοιροκοιτία είναι ο καλύτερα διατηρημένος προϊστορικός οικισμός της Kύπρου, που χρονολογείται από την μεταγενέστερη φάση της ακεραμικής νεολιθικής περιόδου (γύρω στο 7000 π.X.). Το 1998 κηρύχθηκε Μνημείο Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς από την ΟΥΝΕΣΚΟ.
Καθώς όμως υπάρχουν πρόσφατοι ισχυρισμόί ότι ....η Κύπρος πήρε το όνομα της απο τους Εβραίους και σημαίνει νησί των κατσικιών και ότι οι πρώτοι κάτοικοι της ήταν απόγονοι του εγγονού του Νώε του Κιττίμ και έφθασαν στο Κίτιο, καλό θα είναι να γνωρίζουν οι έντιμοι αναγνώστες ότι οι Εβραίοι πρόσφατα γιόρτασαν το έτος 5774 το Ρόσς-Ασσανά, που είναι κατά την επίσημη εκδοχή τους η μέρα κατά την οποία ο Θεός , δημιουργώντας τον Αδάμ, τον πρώτο άνθρωπο, ολοκλήρωσε την δημιουργία του κόσμου.
Αλλά στη Κύπρο, ανασκαφές στη θέση Αγία Βαρβάρα- Ασπρόκρεμνος κατασκευές από 9η χιλιετία π.Χ έφερε στο φως η αρχαιολογική σκαπάνη.
Σύμφωνα με την ανακοίνωση «η θέση Αγία Βαρβάρα - Ασπρόκρεμνος , που χρονολογείται με βάση τη μέθοδο της ραδιοχρονολόγησης (άνθρακα 14) μεταξύ του 8800 και του 8600 π.Χ., σηματοδοτεί τις απαρχές της Νεολιθικής Περιόδου στην Κύπρο σε μια εποχή κατά την οποία παρατηρείται σε ολόκληρη τη Μέση Ανατολή η μετάβαση από τις κυνηγετικές οικονομίες στη γεωργία».
Εξαπλώνοντας τη Νεολιθική Επανάσταση στον μεσογειακό χώρο οι κάτοικοι της θέσης Αγία Βαρβάρα-Ασπρόκρεμνος μετέφεραν στην Κύπρο πριν από 11000 χρόνια (2) πολιτιστικές παραδόσεις και μεθόδους εντατικής εκμετάλλευσης και επεξεργασίας πρώτων υλών
Περίοδος που ταιριάζει με την συμβατική νεολιθική εποχή του Ελλαδικού χώρου.
Η ιστορία γράφεται από κατακτητές και εξουσιαστές. Η καλή και η σωστή ιστορία γράφεται με στοιχεία και τεκμήρια.
(1) Οι "πατεράδες" της Ιστορίας, οι ραψωδοί*, ξεκινούσαν την αφήγηση με έναν Ομηρικό Υμνο.
Νίκος Σάμιος με πληροφορίες από:
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου