Αρμόδιος και Αριστογείτων
Πάντα ατιμώρητοι αυτοί που μας όδηγούν στην πολιτισμική μας οπισθοδρόμηση μα και οικονομική δυστυχία...
«Ή μεγ’ Αθηναίοισι φόως γένεθ’, ηνίκ΄Αριστογείτων Ίππαρχον κτείναι και Αρμόδιος»
Σιμωνίδης Κείος
Αν ανοίξετε ποτέ τον τόμο “Αττικά” του Παυσανίου “Ελλάδος Περιήγησις” (σελ. 209), θα βρείτε λείψανα του ναού του θεού Άρη, να υπάρχουν στην Αρχαία Αγορά των Αθηνών. Εκεί κοντά στον ανδριάντα του Δημοσθένη, ήταν στημένοι οι ανδριάντες του Αρμοδίου και του Αριστογείτονα, που σκότωσαν τον τύραννο Ίππαρχο. Γι’ αυτό και τους έχει αποδοθεί η ονομασία Τυραννοκτόνοι. Να σημειωθεί ότι από μεταγενέστερες ανασκαφές, έχουν ανευρεθεί οι βάσεις των εν λόγω αγαλμάτων.
Ο Ίππαρχος μαζί με τον Ιππία ήταν παιδιά του τυράννου Πεισίστρατου. “Κληρονομικώ δικαιώματι” διαδέχτηκαν τον πατέρα τους στην εξουσία.
Ο Πεισίστρατος ο τύραννος των Αθηνών, παρά τον προηγούμενο τυχοδιωκτισμό του που καταφαίνεται και από το σκηνικό, που όπως θα δούμε παρακάτω έστησε για να αρπάξει την εξουσία, κατάφερε επί 33 χρόνια να κυβερνήσει τους Αθηναίους. Στο διάστημα αυτό έδωσε δείγματα άριστης συμπεριφοράς και κοινωνικής δημοκρατικής λειτουργίας, πρωτοφανούς δημιουργικής δραστηριότητας. Δεν είναι ο ηγέτης που κυβερνά με τον τρόμο αλλά με την καλή θέληση. «εν τοις άλλοις φιλάνθρωπος ήν και πράος και τοις αμαρτάνουσι συγγνωμικός» γράφει ο Αριστοτέλης στην “Αθηναίων Πολιτεία’’, (Χ VI,2). Και συμπληρώνει τότε για την Αθήνα ήταν «ο επί Κρόνου βίος». Γέροντας πια, προτού πεθάνει, παραχωρεί την εξουσία στα δύο νόμιμα παιδιά του, στον Ιππία και στον Ίππαρχο.
«Τελευτήσαντος δε Πεισιστράτου, κατείχον οι υιείς την αρχήν». Αριστ. Αθ. Πολιτεία ΧVΙΙ3- και κυρίως όμως στον Ιππία - μετρημένο πολίτη ο οποίος τελικά ήταν και ο κύριος συνεχιστής της τυραννίας. «Πρεσβύτερος δε ών ο Ιππίας και τη φύσει πολιτικός και έμφρων επεστάτει της αρχής», Αριστ Αθ.Πολ. ΧVΙΙΙ, 1)
Ο Ίππαρχος ρομαντικός λάτρης γραμμάτων περισσότερο με τις τέχνες ησχολείτο. Στην αρχή τα πράγματα πήγαιναν καλά. Γρήγορα όμως ο Ιππίας άρχισε να δείχνει το πραγματικό του πρόσωπο. Επαχθής φορολογία, παντοειδής καταπίεση του λαού,
Ενα τυχαίο, απρόσμενο και άσχετο γεγονός, ήρθε να ξεχυλίσει το ποτήρι: Ο Ίππαρχος γοητεύτηκε από την ομορφιά του Αρμοδίου. «Αρμοδίου ώρα ηλικίας λαμπρού» που λέει ο Αριστοτέλης. Ο Αρμόδιος όμως - ο λαμπερός έφηβος- προτιμούσε τον Αριστογείτονα ας ήταν αυτός και χαμηλής κοινωνικής καταγωγής. Ο Ίππαρχος εξεμάνη από την περιφρόνηση και ξεσπά στην αδελφή του Αρμοδίου. Όπως γράφει τώρα ο Θουκυδίδης, η κοπελιά ήταν “κανηφόρος’’ στη λιτανεία των Παναθηναίων και με την παρέμβαση του Ιππάρχου, του έξαλλου από την ερωτική του απογοήτευση, την πέταξαν έξω. Θύμωσε και ο Αρμόδιος και μαζί με τον Αριστογείτονα και άλλους Αθηναίους συνομωτεί για να σκοτώσουν τους τυράννους. Ενοπλοι λοιπόν Αθηναίοι, παρά τον απαγορευτικό νόμο περί οπλοφορίας, ιδιαίτερα για τα κοντά σπαθιά λόγω της υπουλότερης χρήσης τους, μαζεύονται στη γιορτή των Παναθηναίων. Πετυχαίνουν και σκοτώνουν τον πιο αμέτοχο· τον Ίππαρχο. Αλλωστε φαίνεται ότι αυτό αποσκοπούσαν, αν δεχτεί κανείς τις απόψεις του Θουκυδίδη. Ο Ιππίας διαφεύγει. Οι σωματοφύλακες φονεύουν επί τόπου τον Αρμόδιο και αμέσως αργότερα συλλαμβάνουν και τον Αριστογείτονα τον οποίο με βασανιστήρια αναγκάζουν να καταδώσει τους συνομώτες. Από τότε και για τρία χρόνια ακόμη (511-510 π.Χ.) ο Ιππίας δείχνει το πρόσωπο μιάς στυγνής δικτατορίας. Αντίπαλοι της οικογένειας των Πεισιστρατιδών, είναι οι Αλκμεωνίδες που το τυραννικό καθεστώς τους έχει εξορίσει. Αυτοί οι τελευταίοι ζητούν την παρέμβαση των Λακεδαιμονίων. Για να γίνουν πειστικοί δωροδοκούν και το μαντείο τών Δελφών να βγάλει χρησμό ευνοϊκό για ένα τέτοιο εγχείρημα. Οι Σπαρτιάτες που ήταν πάντα πρόθυμοι σε τέτοιες εκδουλεύσεις δέχονται και εκδιώκουν την τυραννία και τον Ιππία. Ο Ιππίας τώρα έχει καταφύγει στην Αυλή του Δαρείου και όχι μόνο αυτό. Μένει στη Λάμψακο και είκοσι χρόνια μετά συμμετέχει και στη μάχη του Μαραθώνα κατά των Ελλήνων.
Την ερωτική αιτία της πράξης των τυραννοκτόνων κάποιοι την αμφισβητούν. Προβάλουν πολιτικό προφίλ. Προσωπικά νομίζω ότι σε μια τέτοια ενέργεια αν δεν θέλεις να δεχτείς την άποψη του Θουκυδίδη (ερωτική αιτία), που συμπαρέσυρε και την λαική απόγνωση, θα πρέπει να απαντηθεί το ερώτημα γιατί αυτό το δολοφονικό μένος κατά του Ιππάρχου που απλά αγάπησε και όχι κατά του πραγματικού τυράννου του αδελφού του Ιππία.
Οι Αθηναίοι πάντως τίμησαν και ηρωοποίησαν τον Αρμόδιο και Αριστογείτονα, σαν Τυραννοκτόνους. Ο Αντήνωρ ο καλλιτέχνης έφτιαξε τους πρώτους χάλκινους ανδριάντες τους και οι Αθηναίοι τους έστησαν στην Αγορά του Κεραμεικού.
Όταν ο Ξέρξης κατέκτησε και λεηλάτησε την Αθήνα μετά την Μάχη των Θερμοπυλών γύρω στο 480 π.Χ. και την Ναυμαχία της Σαλαμίνας, άρπαξε τα αγάλματα αυτά και με καμάρι τα μετέφερε στην πρωτεύουσά του. Εκεί κατά τον Αρριανό τα βρήκε ο μεγάλος Αλέξανδρος και τα επέστρεψε στην Αθήνα. Ο Αθηναίοι όμως εν τω μεταξύ είχαν ήδη φτιάξει καινούργια αγάλματα (έργα του Κριτία και Νησιώτη) τα οποία και είχαν βάλει στις θέσεις των παλιών. Ετσι τα παλιά τοποθετήθηκαν δίπλα στα νέα.
Οι τυραννοκτόνοι Αρμόδιος και Αριστογείτων έχουν τιμηθεί στα μεταγενέστερα χρόνια σε παγκόσμιο επίπεδο και έχουν καταστεί συμβολικά πρόσωπα προασπιστών της δημοκρατίας. Ίσως και νάναι έτσι.
Εγώ πάντως παραμένω με την εξής απορία. Τιμωρώ τον πραξικοπηματία τύραννο, δικτάτορα ή όπως θέλετε πέστε τον και καλά κάνω και ηρωοποιώ τον τυραννοκτόνο.
Για εκείνους όμως που άφησαν ανοιχτή την πόρτα για την εκτροπή του πολιτεύματος και την κατάλυση της Δημοκρατίας, για εκείνους που καταπατούν θεσμούς και σύμβολα, για εκείνους που εκλέγονται και που με την ανεπάρκεια τους και ιδιοτελή στάση τους μας όδηγούν στην πολιτισμική μας οπισθοδρόμηση μα και οικονομική δυστυχία. Δεν υπάρχει τιμωρία; Μα τι ρωτώ «για Έλληνες μιλάμε Αύγουστε»!
––––––––––––––
Βοηθήματα
1) Cohen R. “Αθηναική Δημοκρατία”, εκδ. Ειρμός 1992
2) Schuller W.Ιστορία της Αρχαίας Ελλάδας εκδ.ΜΙΕΤ .2001
3) “Ιστορία του Ελληνικού Έθνους”, Εκδοτική Αθηνών. τομ.Α
4) “Θουκυδίδου Ιστορίαι”, βιβλ..Ζ΄ εκδ. Εστίας 2001
5) Μιστριώτη Γ. “Θουκυδίδου Ξυγγραφή”, βιβλ. Στ΄εκδ . Σακελαρίου 1907
6) Ανδρονίκου Μ. “Τυραννοκτόνοι”, εφ. Βήμα (Αρχείο Λεωνιδάκη Γ.)
7) “Εγκυκλοπαίδεια Πάπυρους Λαρούς”, Μπριτάνικα.
8) Παυσανίου “Ελλάδος Περιήγησις” - τ.Αττικά, Εκδοτική Αθηνών 1974
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου