Ποιοι παράγοντες προκαλούν το σύνδρομο της εργασιακής εξουθένωσης (burn out)

Το σύνδρομο Burn out ή σύνδρομο της επαγγελματικής εξουθένωσης καταγράφηκε για πρώτη φορά στη βιβλιογραφία το 1974, στις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής. Η κατάσταση αυτή, εν δυνάμει, αφορά όλους τους επαγγελματικούς κλάδους, με μεγαλύτερη συχνότητα στους χώρους που απαιτείται διαπροσωπική επαφή. Το ανταγωνιστικό περιβάλλον, ο χρόνος και η αποτίμηση της εργασίας μέσω του αποτελέσματος, όπως επίσης και οι υψηλές προσδοκίες που καλλιεργεί ο εργαζόμενος και το περιβάλλον γι' αυτόν, είναι στοιχεία που εξασθενούν τις εσωτερικές άμυνές του, οδηγώντας στην εμφάνιση συμπτωμάτων ψυχικής και σωματικής διαταραχής. Η διάρκεια και η ένταση του φαινομένου αφορούν τον κάθε άνθρωπο ξεχωριστά και έχουν να κάνουν με τον ατομικό μηχανισμό άμυνας αλλά και με την έγκαιρη αντιμετώπιση του προβλήματος. (Πηγή...)

Το σύνδρομο της εργασιακής εξουθένωσης (burn out)

Συγγραφέας: 

 Αποστολία Ντέκοβα, ψυχολόγος

Οι συνθήκες εργασίας συχνά είναι απαιτητικές , εξουθενωτικές και ανταγωνιστικές  , αυτό έχει ως συνέπεια το άτομο να αισθάνεται   χρόνιο και  διαπροσωπικό στρες  στην εργασία του , το οποίο συνδυάζεται με ψυχική  και σωματική  κατάπτωση.  Όταν συμβαίνει   αυτό σημαίνει ότι το άτομο  βιώνει  αυτό   το οποίο   ονομάζεται«σύνδρομο εργασιακής εξουθένωσης»(burnout).

Οι συνέπειες της εργασιακής εξουθένωσης  έχουν αντίκτυπο όχι μόνο στην φυσική κατάσταση του ατόμου , αλλά και στη συμπεριφορά του τόσο στην εργασία του όσο και στην προσωπική του ζωή.

Τα συμπτώματα της εργασιακής εξουθένωσης (burn out)

Τα συμπτώματα ομαδοποιούνται σε σωματικά, ψυχολογικά και συμπεριφορικά. Στα σωματικά συμπτώματα περιλαμβάνονται σωματικές ενοχλήσεις όπως: πονοκέφαλοι, γαστρεντερικά προβλήματα, σωματική κούραση ιδίως τις πρωινές ώρες όπου το άτομο θα πρέπει να πάει στην εργασία του , διαταραχές ύπνου (αϋπνία ή υπνηλία ή υπερβολικός ύπνος ή έντονοι  εφιάλτες ), διαταραχές στην διατροφή που αυτό έχει ως συνέπεια την αύξηση ή την απώλεια  βάρους, υπερένταση, αναπνευστικά προβλήματα και σεξουαλική δυσλειτουργία. Η ευπαθής σωματική υγεία του ατόμου καθώς και η δυσαρέσκεια του από τις αντίξοες συνθήκες εργασίας  επηρεάζουν τη Ψυχική του Υγεία  καθώς και τη συμπεριφορά του. Το άτομο νιώθει έντονη ανία για τις εργασιακές του υποχρεώσεις και αυτό έχει ως αποτέλεσμα να αδιαφορεί, να αποστασιοποιείται από  την εργασία του , να αισθάνεται ότι δεν έχει να προσφέρει    άλλα  ψυχικά    αποθέματα  στο εργασιακό του χώρο. Οι δίαυλοι επικοινωνίας με τους άλλους κλείνουν  με αποτέλεσμα να  γίνεται επιθετικός  και καχύπτος   προς  τους άλλους (συναδέλφους, πελάτες, οικογενειακό  και κοινωνικό του περίγυρο).

Το άτομο είναι πιθανό να   εμφανίσει αισθήματα ενοχής, φόβου , θλίψης και ματαίωσης αφού  έχει υπερβολικές απαιτήσεις τόσο από τον εαυτό του όσο και από τους άλλους με αποτέλεσμα όταν αυτές δεν εκπληρώνονται να βιώνει συναισθήματα αναξιότητας( δεν αξίζω τίποτα, δεν έχω καταφέρει τίπότα κ.α).

Ποιοι παράγοντες προκαλούν το σύνδρομο της εργασιακής εξουθένωσης (burn out)

Οι παράγοντες που προκαλούν το σύνδρομο αυτό είναι ποικίλοι. Οι έντονες και οι άσχημες σχέσεις με τους εργοδότες και με τους συναδέλφους είναι ένας καθοριστικός παράγοντας. Όταν το άτομο  δεν λαμβάνει θετική και συστηματική επανατροφοδότηση είναι λογικό να ματαιώνεται και να εμφανίσει θλίψη και παραίτηση  αφού   αισθάνεται ότι η  επαγγελματική του αξία και οι προσπάθειες του δεν αναγνωρίζονται  από τους άλλους. Ο υπερβολικός φόρτος εργασίας , οι αυξημένες ευθύνες και υποχρεώσεις χωρίς χρηματικές και συναισθηματικές απολαβές ,το εξαντλητικό ωράριο , είναι παράγοντες που ωθούν το άτομο να αναπτύξει το «σύνδρομο της επαγγελματικής εξουθένωσης».

Επιπλέον και η  ρουτίνα αποτελεί  έναν  σημαντικό παράγοντα για τη δημιουργία του εργασιακού στρες. Όταν ο εργαζόμενος ασκεί καθημερινά την ίδια εργασία δίχως να υπάρχει εναλλαγή εργασιακών δραστηριοτήτων  ωθείται  να αποστασιοποιηθεί από το αντικείμενο του. Πέρα από τους εξωτερικούς παράγοντες υπάρχουν και ενδογενείς που συμβάλλουν στην εμφάνιση του  συνδρόμου. Συνήθως άτομα στα οποία εμφανίζεται είναι δυναμικά, ανταγωνιστικά, φιλόδοξα, ανταποκρίνονται στις υψηλές προκλήσεις και προσπαθούν να βρουν προσωπική ολοκλήρωση μέσα από την εργασία τους.

Ποιοι εμφανίζουν το σύνδρομο της εργασιακής κούρασης

Εργαζόμενοι οι οποίοι έχουν μεγάλες  πιθανότητες   να εμφανίσουν το σύνδρομο της εργασιακής εξουθένωσης είναι: νοσηλευτές, ιατροί, στελέχη σε μεγάλες επιχειρήσεις, δημοσιογράφοι, πωλητές, δάσκαλοι, καθηγητές, ψυχίατροι, κοινωνικοί λειτουργοί, ψυχολόγοι, φυσιοθεραπευτές κ.α. Τα επαγγέλματα αυτά  θεωρούνται υψηλού κινδύνου  διότι  εμπεριέχουν το στοιχείο της διαπροσωπικής επαφής με τους άλλους δηλ. το άτομο θα  πρέπει να ανταποκρίνεται όχι μόνο στην πίεση των εργοδοτών και των προϊστάμενων του  άλλα και των πελατών, ή των ασθενών του.

Η αντιμετώπιση του συνδρόμου της εργασιακής εξουθένωσης

Το πρώτο βήμα για να  αντιμετωπίσει κάποιος  το σύνδρομο της  εργασιακής εξουθένωσης  είναι η αναγνώριση του προβλήματος .

Αυτό  θα  βοηθήσει   το άτομο να μειώσει τις  απαιτήσεις που έχει  τόσο από τον εαυτό του όσο και από  τους άλλους  και να δώσει μεγαλύτερη βαρύτητα στην προσωπική του ζωή. Όταν το άτομο αισθανθεί  αδυναμία να ανταποκριθεί στις απαιτήσεις τις εργασίας του που προηγούμενα τις εκτελούσε με επιτυχία προτιμότερο θα είναι να ζητήσει βοήθεια και από τους συναδέλφους του ώστε εκείνοι να το βοηθήσουν να διεκπαιρώσει τις εργασίες του. Μετά το πέρας του εργασιακού ωραρίου ο καθένας μας θα πρέπει να βρει  διάφορους τρόπους εκτόνωσης, οι οποίοι  θα τον ευχαριστούν και θα του προσφέρουν φυσική και ψυχική ευεξία (σωματική άσκηση, μουσική, θέατρο, κινηματογράφος , χορός, συναντήσεις με φίλους κ.α).

Αποστολία Ντέκοβα, κλινική ψυχολόγος, τηλ. επικοινωνίας: 210-4963935

Πηγή...