Η "θεϊκή", αλλά και "ολέθρια" Σαλαμίνα

Συνέχεια από το Ιστορικό μυθιστορηματάκι Δημάρατος

-->

«Πολλά γνωρίζει η αλεπού. Ο σκαντζόχοιρος μόνο ένα. Ένα για όλα.» Αρχίλοχος

Πολιτεία, 151

Προετοιμασία πολέμου

Ο Θεμιστοκλής ήταν από τους ελάχιστους που πίστευαν ακράδαντα πως η νίκη του Μαραθώνα δεν ήταν οριστική, αλλά αποτελούσε μόνο ανάπαυλα που έπρεπει να χρησιμοποιηθεί για προετοιμασία. Η σωστή προετοιμασία πρέπει να είναι η ναυπήγηση του ισχυρότερου στόλου που είχε ποτέ ελληνική πόλη. Εδώ, στη θάλασσα, στον στόλο, συναντιούνται τα δύο σκέλη της πολιτικής του. Για τον στόλο που ζητά χρειάζονται χιλιάδες κωπηλάτες (για 200 τριήρεις, περίπου 34.000 αν δεχτούμε 170 για κάθε τριήρη).

Τα ναυτικά πληρώματα μπορούν να προέλθουν μόνο από την κατώτερη κοινωνική τάξη, τους θήτες, που δεν ήταν αρκετά πλούσιοι για να έχουν δική τους πανοπλία, ώστε να πολεμούν σαν οπλίτες. Όταν γίνουν κωπηλάτες, ο στόλος στηρίζεται πάνω τους. Η ναυτική Αθήνα τους έχει ανάγκη όπως δεν τους είχε ποτέ η μέχρι τότε κυρίως στεριανή Αθήνα. Οι θήτες το συνειδητοποιούν, καταλαβαίνουν την ισχύ τους και έχοντας επίγνωση της προσφοράς τους στη σωτηρία της πόλης, θα ζητήσουν και θα αποκτήσουν πολιτικά δικαιώματα που πριν δεν είχαν, όπως την εκλογή στα ανώτατα αξιώματα

«Μιλήτου Άλωσις» και η προειδοποίηση των Αθηναίων

Μετά τον Μαραθώνα, ο Θεμιστοκλής προσπαθεί να εφαρμόσει το σχέδιο του για τη ναυπήγηση του στόλου. Θα συναντήσει, όμως, εμπόδια από τους πολιτικούς αντιπάλους του, τον Ίππαρχο, τον Μεγακλή, αρχηγούς των ολιγαρχικών —οπαδών του Πεισιστράτη— και του Αριστείδη, αρχηγού των συντηρητικών, που αν και ήταν οπαδός του Κλεισθένη, βρίσκει ότι ο Θεμιστοκλής πάει πολύ μακριά. Οι αντίπαλοι του Θεμιστοκλή δεν πιστεύουν στον περσικό κίνδυνο, αλλά οι οπαδοί του Ιππία επιθυμούν την περσική επέμβαση που θα αποκαταστήσει το παλαιό καθεστώς. Όλοι διαβλέπουν τον κίνδυνο που σημαίνει γι' αυτούς η αφύπνιση των θητών, αν πραγματοποιηθεί το ναυτικό πρόγραμμα του Θεμιστοκλή. Έτσι όλοι αντιτίθενται με διάφορες προφάσεις, όπως το υψηλό κόστος και η σπατάλη του δημόσιου χρήματος για άχρηστες δαπάνες. Οι προτάσεις του απορρίπτονται από την Εκκλησία του Δήμου.
Ο Θεμιστοκλής δεν παραδέχεται ότι έχει νικηθεί. Καταλαβαίνει πως δεν θα έχει την υποστήριξη των άλλων κομμάτων και πολιτικών αρχηγών. Έτσι, αλλάζει τακτική: αφού δεν μπορεί να συνεργασθεί μαζί τους, θα πετύχει παρά τη θέληση τους. Καταλαβαίνει πως πρέπει να εξοντώσει τους αντιπάλους του, να κυριαρχήσει στην Αθήνα, να γίνει κύριος του Δήμου. Τα επόμενα χρόνια θα τα αφιερώσει στον σκοπό αυτό. Και εκείνος και οι αντίπαλοι του μεταχειρίζονται κάθε μέσο, για να επικρατήσουν και να κερδίσουν την εύνοια του Δήμου. Ο Θεμιστοκλής χρησιμοποίησε (είναι ή πρώτη φορά που γινόταν αυτό), τα μαζικά «μέσα ενημέρωσης» της εποχής, για να ενισχύσει τη θέση του. Για να αναγκάσει τους Αθηναίους να συναισθανθούν τον περσικό κίνδυνο, γίνεται χρηματοδότης (χορηγός) ενός θεατρικού έργου πού έγραψε ο Φρύνιχος, του «Μιλήτου Άλωσις». Είναι μία προειδοποίηση προς τους Αθηναίους. Πρέπει να ξέρουν ποια θα είναι η τύχη τους αν βρεθούν απροετοίμαστοι, όταν οι Πέρσες θα φτάσουν στην Ελλάδα: Καταστροφή και υποδούλωση όπως συνέβη με τη Μίλητο το 494 π.Χ.

Η τύχη ήταν η πιο πιστή σύμμαχος του Θεμιστοκλή: Εκείνη την εποχή στα ορυχεία, που λειτουργούσαν ήδη από αιώνες, είχε ανακαλυφθεί μια νέα, πολύ πλούσια φλέβα. Τα έσοδα έφταναν τα 100 τάλαντα ή τις 600.000 δραχμές, όταν το ημερομίσθιο ενός μέσου Αθηναίου ήταν περίπου 1 δραχμή. Τα έσοδα θα μοιράζονταν στους Αθηναίους: Από 10 δραχμές περίπου στον καθένα!

Στο λόγο του ο Θεμιστοκλής θα πρέπει να μίλησε για τον κοντινό κίνδυνο, την Αίγινα, το μακρινό, τους Πέρσες, τα οφέλη για τους θήτες, που θα αποκτούσαν αποφασιστική πολιτική δύναμη, για το λαμπρό μέλλον της θαλασσοκράτειρας Αθήνας, όπως το οραματιζόταν. Και ο λαός πείστηκε, τον ακολούθησε, ψήφισε το ναυτικό πρόγραμμα προσφέροντας τα χρήματα του Λαυρίου. Ήταν μια συγκινητική χειρονομία. Ό Θεμιστοκλής είχε κεντρίσει τον πατριωτισμό και την υπερηφάνεια όλων. Ο νέος στόλος ήταν στόλος κάθε Αθηναίου, γιατί κάθε Αθηναίος είχε προσφέρει χρήματα για τη ναυπήγηση του.

Έτσι την τελευταία σχεδόν στιγμή η Αθήνα απέκτησε το στόλο που θα έκανε τη θαλασσινή αναμέτρηση δυνατή. Ήταν καιρός, γιατί ο περσικός στρατός και στόλος κατευθυνόταν ήδη προς την Ελλάδα. Τα ονόματα των τριηρών του στόλου μπορείτε να τα διαβάσετε εδώ...  

  "Παίδες Ελλήνων ίτε!"

Έτσι, χάρη στη μεγαλοφυΐα του Θεμιστοκλή και την αυταπάρνηση των Αθηναίων, που δέχτηκαν να θυσιάσουν το οικονομικό όφελος του παρόντος για το μέλλον που τους υποσχόταν, η Ελλάδα απέκτησε την τελευταία σχεδόν στιγμή το στόλο που θα την έσωζε. Αν ο λόγος του Θεμιστοκλή δεν είχε πείσει τους Αθηναίους, αν ο στόλος δεν είχε ναυπηγηθεί έγκαιρα, τότε δεν θα είχαν γίνει οι ναυμαχίες στο Αρτεμίσιο και τη Σαλαμίνα και κατά πάσα πιθανότητα η Ελλάδα θα είχε υποδουλωθεί στους Πέρσες. Η εξέλιξη της ελληνικής και της ευρωπαϊκής ιστορίας θα ήταν διαφορετική. Και όμως... Η UNESKO ΔΕΝ ΑΝΑΓΝΩΡΙΖΕΙ ΤΗΝ ΝΑΥΜΑΧΙΑ ΤΗΣ ΣΑΛΑΜΙΝΑΣ.

Πηγή 1

Πηγή 2

Συνεχίζεται εδώ